İbn Bîbî: Anadolu Selçuklu Tarihinin Kaynağı

İbn Bîbî: Anadolu Selçuklu Tarihinin Kaynağı

İbn Bîbî: Anadolu Selçuklu Tarihinin En Önemli Kaynağı

İbn Bîbî, 13. yüzyılda yaşamış İranlı bir yazar ve tarihçidir. Anadolu Selçuklu Devleti tarihi hakkında kaleme aldığı el-Evâmirü’l-Alâiyye fi’l-umûri’l-umûriyye adlı Farsça tarih kitabı, Selçuklu tarihinin en önemli kaynaklarından biridir.

Hayatı

İbn Bîbî’nin doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, eserinin son bölümünü 1283 yılında tamamladığı bilindiğinden, bu tarihten önce doğduğu tahmin edilmektedir. Doğum yeri de kesin olarak bilinmemekle birlikte, İran’ın Mazenderan bölgesindeki Rugad şehrinde doğduğu düşünülmektedir.

İbn Bîbî’nin ailesi, Selçuklu sarayında görev yapmıştır. Babası, Gîlân ve Mazenderan bölgelerinde hüküm süren İldenizoğulları’nın hizmetinde müneccim olarak görev yapmıştır. Annesi ise, Selçuklu veziri Nizâmeddin Mûsa’nın kızıydı.

İbn Bîbî, iyi bir eğitim almış ve tarih, edebiyat, felsefe ve astronomi gibi konularda kendini geliştirmiştir. Selçuklu sarayında görev yapan babası ve annesinin etkisiyle, tarihe ve özellikle de Anadolu Selçukluları’na ilgi duymaya başlamıştır.

Eserleri

İbn Bîbî’nin en önemli eseri, Anadolu Selçuklu Devleti tarihi hakkında kaleme aldığı el-Evâmirü’l-Alâiyye fi’l-umûri’l-umûriyye adlı Farsça tarih kitabıdır. Bu eser, Anadolu Selçuklu Devleti’nin kuruluşundan 1283 yılına kadarki tarihini kapsamaktadır. Eser, Selçuklu sultanları, emirleri, savaşları, siyaseti, kültürü ve toplumu hakkında önemli bilgiler içermektedir.

İbn Bîbî’nin diğer eserleri arasında, Dîvân-ı İbn Bîbî adlı şiir kitabı ve Şerhu’l-Mîzân adlı astronomi kitabı bulunmaktadır.

Önemi

İbn Bîbî’nin el-Evâmirü’l-Alâiyye fi’l-umûri’l-umûriyye adlı eseri, Selçuklu tarihinin gelişimini ve özelliklerini anlamamız için en önemli birincil kaynaklardan biridir. Eser, Selçuklu sultanları ve emirleri hakkında ayrıntılı bilgiler içermektedir. Ayrıca, Selçuklu döneminin kültürel ve toplumsal yapısı hakkında da önemli bilgiler sunmaktadır.

İbn Bîbî’nin eseri, tarihçiliğin yanı sıra, edebiyat sanatının da önemli bir örneğidir. Eser, akıcı bir dil ve güçlü bir üslupla yazılmıştır. Olaylar ve karakterler, canlı ve etkileyici bir şekilde anlatılmıştır. Eser, şiirsel bir dil, zengin bir söz varlığı, çeşitli edebî sanatlar, alıntılar, atasözleri, deyimler, benzetmeler, teşbihler, kinayeler, istiareler, mecazlar, tevriyeler, hüsn-i taliller, tekerlemeler, nükte ve latifeler gibi unsurlar içermektedir.

İbn Bîbî’nin tarih yazıcılığındaki edebî yönünün, eserinin tarihi değerini ne derece etkilediği tartışılabilir. Bir yandan, İbn Bîbî’nin akıcı dil ve güçlü üslubu, eserin okunmasını kolaylaştırmaktadır. Olaylar ve karakterler, canlı ve etkileyici bir şekilde anlatıldığı için, eser daha ilgi çekici hale gelmektedir. Öte yandan, İbn Bîbî’nin eserde kullandığı edebî sanatlar, bazı durumlarda eserin tarihi değerini azaltabilmektedir. Örneğin, İbn Bîbî, bazı olayları abartarak anlatmış veya bazı karakterleri idealize etmiş olabilir.

Sonuç

İbn Bîbî, Anadolu Selçuklu Devleti tarihi hakkında kaleme aldığı el-Evâmirü’l-Alâiyye fi’l-umûri’l-umûriyye adlı eseriyle, Selçuklu tarihinin en önemli kaynaklarından birine imza atmıştır. Eser, Selçuklu tarihinin gelişimini ve özelliklerini anlamamız için önemli bilgiler içermektedir. Eser, aynı zamanda, Selçuklu döneminin kültürel ve toplumsal yapısını yansıtan önemli bir belgedir.

Kerimusta.com/Kerim Yarınıneli

Kaynaklar:

  • İbn Bîbî, el-Evâmirü’l-Alâiyye fi’l-umûri’l-Alâiyye, Tıpkıbasım, Haz. Mürsel Öztürk, Ankara 2000.
  • İbn Bîbî, Selçuknâme, Çev. Mürsel Öztürk, Ankara 1996.
  • İbn Bîbî, The History of the Seljuq Turks from the Jami’ al-Tawarikh, Çev. Kenneth Allin Luther, Ed. C. Edmund Bosworth, Richmond 2001.
  • Abdülkerim Özaydın, “İbn Bîbî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 20, s. 509-511.
  • Abdülkerim Özaydın, “İbn Bîbî’nin el-Evâmirü’l-Alâiyye fi’l-umûri’l-Alâiyye Adlı Eserinde Selçuklu Sarayı”,
  • Selçuklular Zamanında Türkiye, Ed. Osman Turan, İstanbul 2003, s. 157-172.
  • Dergipark (…..)
  • İslam Ansiklopedisi (…..)
  • Wikipedia (….)
Kerim Usta
Latest posts by Kerim Usta (see all)
Etiketler: , , , , , ,

Yorum yapmaya ne dersiniz?