Şair Şeyh Muhyiddin Çelebi Hakkında Bilgi

Şeyh Muhyiddin Çelebi

Asıl adı Şeyh Mehmet Dede Sultan’dır. Muhyiddin Dolu veya Şeyh Muhyiddîn Çelebi adlarıylada bilinir. Eğridir ve çevresinde büyük şöhret kazanmış bir tekke şairidir. Hızırnâme adlı eseri “dini bir destan” olarak niteleyen şair ve edebiyat tarihçisi Vasfi Mahir Kocatürk, Muhyiddin Dolu’nun atalarının Türkistan’dan geldiğini, asıl adının Şeyh Mehmed Dede Sultan ve kendisinin Eğridirli olduğunu, 1426-1495 yılları arasında yaşadığını, bölgede büyük bir şöhret ve nüfuz kazandığını belirtir.

Muhyiddin Çelebi’nin eseri incelendiğinde,tasavvuf mesleğine Zeynüddin el-Hâfî’nin müridi olarak başlamış ve memleketi olan Hamîd-ili’ndeki Rum abdalları zümresinde cezbe sahibi bir sûfî olduğu tahmin edilebilir. Nitekim kendisi de bu cezbe halinin fazla olması sebebiyle memleketinde “divane” diye anıldığını söyler.

Hızır name adlı eseri türünün Osmanlı sahasında bilinen tek örneği olup 880 (1476) yılı dolaylarında kaleme alınmıştır. Dîvân-ı Şeyh Muhyiddîn Çelebi adını taşımakla birlikte manzumelerin mahlas beyitlerinde Hızır adı da geçtiğinden daha çok Hızırnâme ismiyle anılır. Şimdiye kadar eserin bilinen altı nüshası tespit edilmiştir.

Eserleri:

• Dîvân-ı Şeyh Muhyiddîn Çelebi- Hızırnâme

Erenler Meclisi Şiiri

Erenler menziline erdi gönül,
Dil ü seyr eder her subh ile şam

Ne halet görd, demler sürdü gönül,
Dil ü can seyr eder her subh ile şam.

O ilin toprağın jengar derler,
Hem altundan ağaçlar var derler,

Kamu hep lâcivert dağlar derler…
Dil ü can seyr eder her subh ile şam.

Yeşil kuşlar ağaçlarda dururlar,
Kimisi duruben kimi yürürler,

Gör anı, Hızr’ın edna kulu derler…
Dil ü can seyr eder her subh ile şam.

Bir ulu bahr gördüm anda akar,
Melekler çok, kuşaduben dururlar,

Görenler hep anı hayran kalırlar…
Dil ü can seyr eder her subh ile şam.

Yeşil nurdan melekler, dopdoludur,
Arada birisi gayet uludur,

Kalanı hep anın emrinde olur…
Dil ü can seyr eder her subh ile şam.

Pes andan bir yeşil deryaya vardım,
Kenarında feriştehleri gördüm,

Deniz mevcinden anda Hu! işittim…
Dil ü can seyr eder her subh ile şam

Kaynak:

• Türk Edebiyatı Tarihi, s. 283-288
• İslam Ansiklopedisi-Hızırnâme
• Kocatürk, Vasfi Mahir (1968). Tekke Şiiri Antolojisi. Ankara: Edebiyat Yay. 121-122.