Her yıl Ocak ayının son Pazar günü, Dünya Cüzzam Günü olarak kutlanır. Bu özel gün, toplumda cüzzam farkındalığını artırmak ve bu hastalıkla yaşayan insanlara destek olmak için bir fırsattır. Cüzzam, tarih boyunca birçok kişinin yaşamını zorlaştıran bir hastalık olmuştur. Ancak günümüzde, erken teşhis ve tedaviyle tamamen iyileştirilebilir bir durumdur.

Cüzzam Nedir?

Cüzzam, Mycobacterium leprae bakterisinin neden olduğu bir hastalıktır. Genellikle cildi, sinirleri ve bazen de solunum yollarını etkiler. Ciltte duyu kaybı görülen lekeler ve uyuşma, cüzzamın en bilinen belirtilerindendir. Eğer tedavi edilmezse, sinirlerde hasar ve fiziksel deformasyonlara yol açabilir.

Cüzzam, insanlardan insana uzun süreli yakın temasla ve solunum yoluyla bulaşabilir. Ancak bu hastalığın bulaşıcılığı düşüktür ve çoğu insan bağışıklık sistemi sayesinde enfekte olmaz. Bununla birlikte, cüzzam tedavi edilmezse daha ciddi sonuçlara yol açabilir, bu yüzden erken teşhis çok önemlidir.

Cüzzamın Belirtileri ve Tanısı

Cüzzam, enfekte olduktan sonra bir yıl içinde belirti gösterebilir. Ancak bazen belirtilerin ortaya çıkması 20 yıl veya daha uzun sürebilir. Hastalık genellikle ciltteki lezyonlarla ve sinir hasarıyla kendini belli eder.

Ciltteki lezyonlar, genelde çevresindeki normal cilt renginden farklıdır. Bu lezyonlar daha soluk, kırmızımsı, düz, kabarık ya da nodüllü olabilir. Lezyonlar bazen tek bir bölgede görülürken, bazen vücudun birçok yerine yayılabilir. Ayrıca, bu bölgelerde ciltte hissizlik oluşabilir.

Cüzzam, kişiden kişiye farklı etkiler gösterebilir çünkü her bireyin bağışıklık sistemi bu hastalığa farklı tepkiler verir. Bu da hastalığın oldukça değişken bir şekilde ilerlemesine neden olur.

Cüzzamın Tanısı Nasıl Konulur?

Cüzzam tanısı genellikle hastanın belirtileri ve doktorun muayenesi ile konur. Ancak, bazı zor vakalarda laboratuvar testleri gerekebilir. Tanıda aşağıdaki üç önemli belirtiye bakılır:

• Ciltte soluk (hipopigmente) veya kırmızımsı bir lezyonun olması ve bu bölgede belirgin bir his kaybının bulunması.
• Kalınlaşmış veya genişlemiş sinirler, bu sinirlerin işlev kaybına yol açması (hissetmeme veya kaslarda güçsüzlük).
• Deriden alınan örneklerde bakterilerin mikroskopla tespit edilmesi.

Cüzzam Türleri

Tedaviye yön vermek için cüzzam vakaları iki ana türe ayrılır:

• Pausibasiller (PB) vaka: Bu türde, cilt lezyonları 1 ila 5 arasında olur ve deri örneklerinde bakteri bulunmaz.
• Multibasiller (MB) vaka: Beşten fazla lezyonu olan, sinir hasarı görülen ya da deri örneklerinde bakteri tespit edilen vakalardır.

Bu sınıflandırma, doğru tedaviyi uygulamak ve hastalığı kontrol altına almak için önemlidir.

Cüzzam Tedavi Edilebilir mi?

Cüzzam tedavi edilebilir bir hastalıktır. Şu anda önerilen tedavi rejimi üç ilaçtan (dapson, rifampisin ve klofazimin) oluşur ve çoklu ilaç tedavisi (MDT) olarak adlandırılır. PB vakaları için 6 ay ve MB vakaları için 12 ay süreyle aynı rejim Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından önerilmektedir.

MDT, patojeni öldürür ve hastayı iyileştirir. Erken teşhis ve hızlı tedavi, sakatlıkları önlemeye yardımcı olabilir. Ayrıca, DSÖ, MDT’yi ücretsiz olarak sağlamaktadır. Başlangıçta The Nippon Foundation (TNF) tarafından finanse edilen bu tedavi, 2000 yılından itibaren Novartis tarafından bağışlanmaktadır.

Cüzzam Hala Var mı?

Evet, cüzzam hala var ama artık dünya genelinde çok daha az görülüyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, 2020 yılında dünya genelinde yaklaşık 200.000 yeni cüzzam vakası bildirilmiştir. Bu vakaların çoğu Hindistan, Brezilya ve Endonezya gibi ülkelerde görülüyor. Türkiye’de ise 2021 yılında yalnızca 3 yeni vaka tespit edilmiştir. Bu, ülkemizin bu hastalığı büyük ölçüde kontrol altına aldığını gösteriyor.

Dünya Cüzzam Günü Neden Önemlidir?

Dünya Cüzzam Günü, insanlara bu hastalığın tedavi edilebilir olduğunu hatırlatır. Aynı zamanda, cüzzam hastalığıyla yaşayan insanların ayrımcılıkla karşılaşmaması gerektiğine dikkat çeker. Unutulmamalıdır ki, hastalıkları değil insanları anlamak ve destek olmak önemlidir.

Sonuç

Cüzzam tedavi edilebilir bir hastalıktır; ancak bu hastalıkla mücadele etmek için sadece tıbbi değil, sosyal ve psikolojik destek de gereklidir. Herkesin bilgi sahibi olması, hem hastalığı önlemede hem de hastalara destek olmada büyük fark yaratabilir. Dünya Cüzzam Günü, bu konularda bilinçlenmek ve harekete geçmek için bir fırsattır.

Kerim yarınıneli/KerimUsta.com

Kaynaklar:

• WHO – Leprosy
• Wikipedia – Leprosy
• Wikipedia – Cüzzam
• Wikipedia- Dünya Cüzzam Günü