Şira Yıldızı-Sirius Yıldızı
Sözlükte “saç” anlamındaki şa‘r kökünden türetilir ve “parlak bir yıldız” diye tanımlanır. Arap dilcilerinin şi‘râyı “saçlı” mânasında Arapça asıllı bir kelime kabul etmelerine rağmen şarkiyatçılar, kelimenin Grekçe’ deki sirius isminin Arapçalaşmış şekli olabileceği görüşündedir.
Kur’ân-ı Kerîm’de cins ismi olarak necm ve kevkeb kelimeleriyle yıldızlara işaret edilmiş, sadece şi‘râ özel ismiyle anılmıştır
Sirius, Alfa Canis Majoris (Büyük Köpek Takımyıldızı’nın Alpha yıldızı) olarak da bilinir ve gece gökyüzünde parlak bir yıldızdır.
İşte Sirius hakkında bazı temel bilgiler:
- Parlaklık: Sirius, gece gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biridir. Yeryüzünden bakıldığında, Sirius genellikle parlak mavi-beyaz bir görünüme sahiptir.
- Takımyıldız: Sirius, Büyük Köpek Takımyıldızı’nda yer alır. Bu takımyıldız, Orion Takımyıldızı ile birlikte kış gökyüzünde belirgin olan önemli takımyıldızlardan biridir.
- Spektral Sınıf: Sirius, A tipi bir ana dizge yıldızıdır. Spektral sınıfı A1V olarak belirlenmiştir. Bu, yıldızın sıcak ve genç bir yıldız olduğunu gösterir.
- Sirius B: Sirius’un bir eş yıldızı olan Sirius B, beyaz cüce olarak adlandırılan ölü bir yıldızdır. Sirius B’nin varlığı, bu sistemde bir çift yıldız olduğunu gösterir.
- Tarih ve Kültür: Sirius, antik çağlardan beri birçok kültürde önemli bir yere sahiptir. Mısır mitolojisinde, Nil Nehri’nin taşmasının Sirius’un doğuşuyla ilişkilendirildiği bilinir.
Sirius, gökyüzündeki parlaklığı ve kültürel önemi nedeniyle astronomi ve mitolojiyle ilgilenen birçok kişi için ilginç bir konudur.
Gökyüzünün en parlak yıldızı kabul edilen şi‘râ güneşten yirmi üç kat daha parlak, elli kat daha büyüktür ve dünyadan 8,7 ışık yılı (51 trilyon mil) uzaklıktadır. Bu mesafe dünya ile güneş arasındaki 149 milyon kilometrelik uzaklığın 1 milyon katıdır. Şubat ve mart aylarında şi‘râ dünyanın her yerinden görülebilir.
Doğuş zamanı ayınkine yakındır. İkizler burcunda bulunan sacayağı şeklindeki üç yıldızın adı olan “hek‘a” ile Cevzâ’dan sonra doğar. Yaz aylarında görünmediği için eski Yunanlılar, şi‘rânın kendi ısısını güneşinkine ekleyerek yaz sıcaklığının artmasına yol açtığına inanırlardı.
Bir Arap şiirinde, “Gizlediği için ateşini şi‘râ-yı abûr / Eylül geçti ve kalktı sıcaklar” denilerek (Kurtubî, XVII, 119-120) bu telakki dile getirilmiştir. Eskiçağ’larda Hint astrologlarının önem atfettikleri yıldızlardan biri de şi‘râ idi.
Eski Mısırlılar, Nil’in yıllık akış periyotlarını şi‘râ-nın Memfis şehrinin doğu ufkundan sabah vakti doğmasına bakarak hesap ederlerdi.
Hermes’e göre ayın doğuşu Koç (Hemel) burcunda şi‘rânın doğuşuna yakın olduğu takdirde o yılın ilk beş günü insanlar mutlu ve sağlıklı olur; ancak daha sonra hastalıklar geri döner; o yılda yöneticiler de sıkça iktidardan düşürülür.
Kaynak:
- İslam Ansiklopedisi 39. cildinde, 180-181
Herkesin bir yaşama nedeni var. Benimkiyse, bir “Sevda”…