Asenkron: İndiksiyon Motorlar

Asenkron: İndiksiyon Motorlar

Asenkron Motorlar:

Asenkron motorlar, alternatif akımla çalışan ve devir sayısının döner alanla senkron (eş zamanlı) olmaması nedeniyle bu adı alan elektrik motorlarıdır. Maliyetlerinin düşük olması ve dayanıklı yapısı nedeniyle sanayide yaygın olarak kullanılırlar. Jeneratör olarak da kullanılabilecek olmalarına rağmen, bu tür kullanımları genellikle rüzgar santralleri ile sınırlıdır.

Asenkron motorların yapısında genel olarak aşağıdaki temel bileşenler bulunur:

  • Stator
  • Gövde
  • Rotor
  • Yataklar
  • Kapaklar
  • Pervane
  • Muhafaza tıpası

Bunların yanı sıra, vidalar, segmanlar, mil ucu kaması, conta, kablo giriş rekoru ve disk yay gibi destekleyici parçalar da motorun yapısında yer alır.

Stator: Sabit Parça

Stator, motorun sabit kısmıdır ve ince silisyumlu sac levhaların üst üste yerleştirilmesiyle oluşturulmuş yarıklı bir demir nüevdir. Bu yarıklara bobin telleri sarılır ve bu sarım işlemi “bobinaj” olarak adlandırılır. Tellerin sarım şekline göre stator, tek fazlı veya üç fazlı olarak tasarlanabilir. Her iki türü de yaygın şekilde kullanılmaktadır.

Statorun Yapımı

  • Halka şeklindeki nüve, motorun kasasına bağlanır.
  • Nüvenin iç kısmına bobinlerin yerleştirilebilmesi için oluklar açılır.
  • Oluk tipleri, yarı açık oluk, açık oluk ve kapalı oluk olarak farklılık gösterir.
  • Bobinler bu oluklara yerleştirilir ve sıkıştırılarak kapatılır.
  • Yüksek gerilim motorlarında bobinler kurutulur ve yağ emdirilir.
  • Bobinler, genellikle izoleli bakır iletken (enamel) kullanılarak imal edilir.

Bobinlerin her iki tarafı elektriksel olarak 180 derecelik bir açı oluşturacak şekilde yerleştirilir.

Rotor: Dönen Parça

Rotor, motorun dönen kısmıdır ve asenkron motorlarda iki tür rotor bulunur:

  • Sincap Kafesli Rotor
  • Tel Sargılı Rotor (Bilezikli Rotor)
  • Sincap Kafesli Rotorun Yapısı ve Kullanımı
  • Metal çubuklar, rotor yarıklarına döküm yoluyla yerleştirilmiştir.
  • Çubuklar, iki halka tarafından kısa devre edilmiştir.
  • Gürültüyü azaltmak için çubuklar genellikle eğimli olarak yerleştirilir.
  • Yüksek dayanıklılık, kolay yapım ve az bakım gereksinimi nedeniyle sanayide en yaygın olarak tercih edilen rotor türüdür.
  • Dezavantajları ise düşük kalkış momenti ve yüksek kalkış akımıdır.

Tel Sargılı Rotorun Yapısı ve Kullanımı

  • Rotor, üç fazlı sargılara sahiptir ve bu sargılar yarıklara yerleştirilir.
  • Sargılar, wye (yıldız) veya delta (üçgen) şeklinde bağlanır.
  • Her faz sargısının ucu, şaft üzerindeki bileziklere bağlanır ve fırçalar bu bileziklere temas eder.
  • Ek dirençler yardımıyla kalkış akımı azaltılabilir ve kalkış momenti artırılabilir.

Bu motorlar, değişken tork gerektiren uygulamalarda kullanılır.

Asenkron Motorların Avantajları

  • Basit ve dayanıklı yapı.
  • Uygun maliyet.
  • Düşük bakım gereksinimi.
  • Yüksek işletme güvenilirliği.
  • Asenkron Motorların Dezavantajları
  • Kalkış akımının yüksek olması.
  • Düşük kalkış momenti.
  • Hız kontrolünün sınırlı olması.

Güncel Kullanım Alanları

Asenkron motorlar, sanayi tesislerinde, ev içi cihazlarda ve tarım makinelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Özellikle sincap kafesli motorlar, fanlar, pompa sistemleri, bantlı taşıyıcılar ve kompresörlerde tercih edilir. Tel sargılı motorlar ise vinç ve asansör gibi değişken tork gerektiren uygulamalarda kullanılır.

Kerim Yarınıneli/KerimUsta.com

Kaynaklar

Kerim Usta
Kerim Usta tarafından yazılan son yazılar (Hepsi)
Etiketler: , ,

Yorum yapmaya ne dersiniz?