Üç Aylar ve Önemi
Üç aylar, İslam dünyasında Recep, Şaban ve Ramazan aylarını bir arada ifade eden bir terimdir. Her yıl manevi bir atmosferin hâkim olduğu ve Ramazan Bayramı ile sona eren bu aylar, Müslümanlara dini duygular eşliğinde hayatlarını sorgulama, yenileme ve zenginleştirme fırsatı sunar.
Kutsal Gecelerin Üç Aylardaki Yeri
Üç aylar boyunca, Regaib, Miraç, Berat ve Kadir geceleri gibi kutsal kabul edilen gecelerin yer alması, bu döneme ayrı bir önem kazandırmıştır. Bu durum, Müslümanların ibadet, dua, zikir ve hayırlı işlere daha fazla yönelmesine vesile olur.
Bu dönemde kutsal kabul edilen geceler şunlardır:
- Recep ayının ilk cuma gecesi: Regaib,
- Recep ayının 27. gecesi: Miraç,
- Şaban ayının 15. gecesi: Berat,
- Ramazan ayının 27. gecesi: Kadir Gecesi.
Ancak Regaib ve Berat gecelerinin kutsallığına dair kesin bir bilgi olmadığı gibi, bu gecelerde yapılacak özel ibadetlerle ilgili sahih hadisler de bulunmamaktadır. Kandil geceleri arasında en önemlisi olan Kadir Gecesi, Kur’an-ı Kerim’de “bin aydan daha hayırlı” bir gece olarak tanımlanır (Kadir Suresi, 97/1-3). Bu gecenin Ramazan ayının 27. gecesi olduğu görüşü, İslam âlimlerinin çoğunluğu tarafından kabul edilmiştir.
Rivayetlerin Güvenilirliği
Hadis âlimleri, Recep ve Şaban aylarının faziletine dair rivayetlerin birçoğunun güvenilir olmadığını belirtmektedir. Örneğin, Peygamber Efendimiz’in Recep ayı girdiğinde yaptığı, “Allah’ım, Recep ve Şaban aylarını bize mübarek kıl ve bizi Ramazan’a ulaştır” duası, zayıf (güvenilirliği düşük) bir hadis olarak kabul edilmiştir. Aynı şekilde, “Recep Allah’ın ayıdır, Şaban benim ayımdır, Ramazan ise ümmetimin ayıdır” rivayetinin de sahih olmadığı belirtilmiştir.
Üç Aylar ve Nafile Oruç
Üç aylarda nafile oruç tutmak, Müslümanlar arasında yaygın bir ibadettir. Recep ve Şaban aylarının tamamını oruçla geçirip Ramazan’a bağlamak, “üç aylar orucu” olarak bilinir. Bunun dışında, kasıtlı olarak bozulan Ramazan orucunun kefaretini yerine getirmek amacıyla tutulan iki aylık oruç da bu aylara denk getirilebilir.
Peygamber Efendimiz’in, Şaban ayında diğer aylara göre daha fazla oruç tuttuğu ve bazen bu ayı tamamen oruçlu geçirdiği rivayet edilmiştir. Ancak sahih hadislerde, Peygamberimizin Recep ve Şaban aylarını birleştirerek sürekli oruç tuttuğuna dair bir bilgi bulunmamaktadır. Üç aylar orucu, sahih hadislerde özel bir ibadet olarak yer almamaktadır.
Recep ayında oruç tutmanın hükmü konusunda âlimler farklı görüşler ileri sürmüştür. Bazıları bu ayda oruç tutmayı müstehap (tavsiye edilen) görmüş, bazıları ise bu ayın kutsallığının halk arasında yanlış anlaşılabileceği endişesiyle sakıncalı bulmuştur. Şaban ayında oruç tutmak ise genellikle mendup (uygun görülen) sayılmıştır. Ancak bazı âlimler, Şaban’ın ikinci yarısında oruç tutmanın, farz olan Ramazan orucuna hazırlığı zorlaştırabileceği gerekçesiyle mekruh (istenmeyen) olduğunu ifade etmişlerdir.
Üç Aylarla İlgili Yanlış İnançlar ve Uygulamalar
Üç aylarda yapılan bazı uygulamaların dini kaynaklarda bir dayanağı bulunmamaktadır. Örneğin:
- Üç aylarda itikâfa girmek,
- Bu dönemde özel bir kurban kesmek,
- Üç aylarda vefat edenlerin sorgudan muaf tutulacağına inanmak.
Bu uygulamalar, halk arasında yaygın olmakla birlikte, İslam’ın temel kaynaklarına dayanmamaktadır.
Sonuç olarak, üç aylar, Müslümanlara manevi hayatlarını gözden geçirme ve ibadetlerini artırma fırsatı sunar. Ancak bu dönemde yapılan ibadetlerin dini kaynaklara uygunluğu göz önünde bulundurulmalı ve İslam’ın temel ilkelerine dayanması sağlanmalıdır.
Kerim Yarınıneli/KerimUsta.com
Kaynak:
- İslam Ansiklopedisi-Üç Aylar: M. Kamil YAŞAROĞLU-Cilt No: 42 Sayfa: 276
- Resim: Kerim Yarınıneli-13 Ağustos 2018
- Dünya Cüzzam Günü’nde Cüzzamı Tanıyalım - 24 Ocak 2025
- Türk Edebiyatı Zirvesinde Hasan Baran’ın Üç Eseri - 23 Ocak 2025
- Küresel İklim Mücadelesi: Paris Anlaşması - 22 Ocak 2025