Etiket: Terekeme

Bu araştırmam ile Terekeme-Karapapak Türkleri ağzına ait sözcükleri bir araya getirdim.Yaşadığım şehir olan Karaman İç Anadolu’da olmasına rağmen şaşılacak derecede ağız  benzerlikleri beni oldukça çok şaşırttı. 2012 yılından bu zamana kadar toparlayabildiklerimi bir araya getirip arşiv oluşturdum.Terekeme ağzı ile şiirler yazan  Hasan Demirci(Emekli Öğretmen) hocamdan öğrendiğim sözcükleri de ilave ettim.Eğer ilave etmek istediğiniz veya yanlış sözcük varsa yorumdan iletiniz.

Abi: Gaga.
Abla: Aba, Kız Kardeş.
Adahlı: Nişanlı.
Ahan: İşte, Burada.
Aheey: Eyvah Anlamında Olan Sözcük.
Ahora: Yakın Bir Yer.
Ajans: Radyo.
Ak-Ağ: Beyaz.
Al: Kırmızı.
Alaca: Siyah-Beyaz.
Alazlanma:Yüzde Ve Vücutta Çıkan Çıbanlar, Kızartılar.
Alaşa: Arsız, Çemkiren Orta Yaşlık Kadın.
Aloy (Yaloy): Alev
Alça: Erik.
Anaç: Kuluçkaya Yatan Tavuk. Ana Gibi Davranan,
Andır: Her Hang Bir Parça, Vücut Parçası Da Olabilir.
Anne: Ana.
Arh: Ark.
Arheyin: Rahat, Gamsız. Okumaya Devam Ediniz…

Hasan Demirci  Hocam’ın bizim için yazdığı şiir için teşekkür ederiz.Sağolsun…

Rahvan atı yortu sürdün
Uğur olsun kerim usta
Ne rastladı neler gördün
Uğur olsun kerim usta

Dere tepe tozlu yollar
Bin bir türlü nice haller
At belinde geçtin sular
Uğur olsun kerim usta

Kâh yolların kaya taşlık
Kâh yolların çamur yaşlık
Kâh yolların yokuş dağlık
Uğur olsun kerim usta

Kısıklı eserin ölmez
Böyle dostluk az bulunmaz
Rahvan at insanı yormaz
Uğur olsun kerim usta Okumaya Devam Ediniz…

                  Terekeme Türkleri’nden olan Hasan Demirci 1956 yılında Kars Arpaçay Gönülalan köyünde dünyaya geldi. İlkokulu köyünde,ortaokul ve liseyi ise 1970–1976 yılında Kars Susuz Öğretmen Okulunda bitirdi.

                 1977–1978 yılında Kars Dede Korkut Eğitim enstitüsünü bitirdi.1979 yılında öğretmenlik görevine başladı.Sırasıyla  Kahramanmaraş, Ankara, Ağrı,Kars ve Bursa da görev yaptı.2004 yılında emekli oldu. Gönlündeki duygularını doğayı, şehrini,ülkesini, dağları, köyünü Terekeme Lehçesiyle şiirlerine döktü.1980 yılından beri yazdığı şiirleri kitap yapım aşamasındadır.

                   Şair Hasan Demirci Şiirlerin de Kısıklı Mahlasını kullanmaktadır.

                   Özünden bir şey kaybetmeyen Hasan Demirci Hoca’nın şiir arşivi inşallah bir yayınevi veya sponsor olacak kişi ve kişilerce fark edilerek şiir kitabı yayımlanır.

“ELEK SENİ ŞADARAYA DEĞİŞMEM

DAŞGÖZELİN GÖZLERİNE GURBANIM

KÜZEYİNEN NEHRE ÇIKMAZ YADIMDAN

EŞÜZENİN GÖZLERİNE GURBANIM”

Fani dünya hiç gülmedi bir üzüm

Yaz kağıza derdim yaz kalem,kalem

Bineyden garadır kaderim menim

Yaz kağıza derdim yaz kalem,kalem

Döküldü tellerim ağardı kaşım

Büküldü gametim çürüdü dişim

Dermanda tabipte olmaz ki işim

Yaz kağıza derdim yaz kalem,kalem

Kısıklı’yım doldurmadım desti mi?

Azrail amansız keser üstümü

Uzadın sal daşa dikin büstümü

Yaz kağıza derdim yaz kalem, kalem

Hasan Demirci – Kısıklı-

15.13.2015

Sözlük

Bineyden: Evvelden,eskiden

Kağız: Kağıt

Gamet:Denge,bazı organların işlevsizliği…

Sılam elim karsım benim
Öz toprağım ata yurdum
Türk soyudur asıl soyum
Terekeme balasıyım

Kafkaslar öz yurdum olmuş
Nice od düşmüş talanmış
Birçok kere zulüm görmüş
Serhat Kars kalesiyim

Çimen çiçeği gülünün
Kırda öten kekliğinin
O mavi çıldır gölünün
Güzel sesli turnasıyım

Aşığıyım telli sazın
Çokta kısa bahar yazın
Türkü söyler gelin kızın
Ak ellerin kınasıyım

Yaylasında çiçek açan
Etrafa mis koku saçan
Doğu kilit kapısı san
Sana her dem ölesiyim

Sekiz güzel ilçelerim
Üç yüz altmış sekiz köyüm
Otuz altı şehir kodum
Yaz güzel kış çilesiyim

Kısıklı der dayan karsım
Bir yazınan doyan karsım
Serhatlığın beyan karsım
Serhatların serhatıyım

Hasan Demirci

Bir milletin söylenecek sözü var
Söz konuşak terekeme dilinde
Geleneği âşıklıktır sazı var
Saz konuşak terekeme dilinde

Oğuz boyu asilzade kanı var
İnsaf mertlik yiğit dostluk yanı var
Cephelerde yiğit erlik şanı var
Öz konuşak terekeme dilinde

Sofrasında ekmeğini paylaşır
At üstünde kılıç kama savaşır
Dil salâvat başta kuranı taşır
Düz konuşak terekeme dilinde

Bilirsen masala nağıl diyeler
Çekemez kıskanca pakıl diyeler
Asıl fotoğrafa şekil diyeler
Yüz konuşak terekeme dilinde
Kısıklı der yaz sözünü bir yana
Ata ana gardaş oğul bir yana
Yaşam tarzın örf adetin her yana
Yaz konuşak terekeme dilinde

Hasan DEMİRCİ

Elma deyim ayva deyim nar deyim
Gelen yılda giden yıla ne deyim
Teze günde yeni umut var gözle
Gelen yılda giden yıla ne deyim

Dört bir yanda gezer ölüm her acı
İman fırsat keser vicdan eleci
Acımaz kardeşe saldırır bacı
Gelen yılda giden yıla ne deyim Okumaya Devam Ediniz…

Atilla’nın ölümünden sonra (453) Bizans saldırıları sonucu Hunlar sahneden çekildi. Bu yıllarda kuzeyden Kafkasları aşarak Kür Irmağı boylarına Oğuz Türklerinden olan iki yeni boy geldi. “Borçalı”…

ve “Kazaklı” olarak anılan bu boylar, bugün Terekeme olarak bilinen Türklerin atalarıdır. Terekeme terimi Arapça “Türkmen” kelimesinin çoğulu “Terakime” kelimesinden gelmektedir. At sürüleri (yılkı) ve koyun besiciliği yapan bu boylar siyah astragan kalpak giydiklerinden komşuları tarafından “Karapapaklar” diye anılırlardı. Astragan Buhara’da, aynı zamanda ülkemizde de yetiştirilen bir kuzu türü olan Karakul kuzusunun kıvırcık ve parlak postuna denir. Bu siyah astragan kalpaklı Karapapaklar, Kür boylarındaki egemenliklerini daha kalıcı kılmak amacıyla Tiflis, Nahcivan, Karabağ, Loru, Ahırkelek, Gence ve Şirvan dolaylarına yerleştiler. Kadını ve erkeğiyle iyi birer savaşçı olan Karapapaklar binlerce yıl aynı bölgeyi ellerinde tutmayı başardılar. Hunların doğu kanadının bekçileri olan Karapapaklar Kafkasların en eski kavimlerinden biri olarak tarihe geçmiştir.
Okumaya Devam Ediniz…