1. Abdülhamit Hân ve Hücre Kasidesi

I. ABDÜLHAMİT HÂN VE HÜCRE KASİDESİ

Osmanlı padişahların yirmi yedincisi olan Sultan I. Abdülhamid, 20 Mart 1725 (Hicrî 1137) yılında dünyaya geldi. Babası Sultan III. Ahmed, annesi ise Şermî Sultan’dır. Küçük yaştan itibaren zamanın ileri gelen alimlerinden ilim tahsili yaptı. Akıllı, zeki, ileri görüşlü, kültürlü ve gayretli bir şehzade olan Abdülhamid, ağabeyi Sultan üçüncü Mustafa’nın 21 Ocak 1774’de vefatı üzerine 49 yaşında tahta oturmuştur.

Osmanlı Devleti’nin en sıkıntılı devresinde tahta çıkan Birinci Abdülhamid, Rusların Kırım halkına yaptığı zulümler nedeniyle oldukça zorlu zamanlar geçirmiştir. Dönemindeki en önemli olaylardan biri de Kırım’daki Özi ve Hotin kalelerinin Rusların eline geçmesidir. 1784’de Rusya’nın bu ülkelerde yaptığı mezalimle ilgili raporu dinlerken üzüntüsünden felç geçirmiş ve bu hastalık nedeniyle vefat etmiştir (7 Nisan 1789). Naşı Eminönü Bahçekapı’daki türbesindedir. (Ahmet Cevdet, Târîh-i Cevdet, I-XII, 1303 İstanbul, IV, 196-197; Kamil Paşa, Târîh-i Siyâsiye-i Devlet-i ‘Aliyye-i Osmâniye, I-III, 1327, İstanbul, II, 248; Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, I-VI, Ankara, 1988 (Türk Tarih Kurumu Yayını), IV, 546; Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, I-VI, Ankara, 1972, IV, 67; Aktepe, Münir, “Abdülhamid”, TDV İA, I, İstanbul, 1988, 213-216)

Sultan Birinci Abdülhamid, gerek tebaasının gerekse diğer memleketlerdeki Müslümanların huzur ve refahı için olağan üstü gayret gösteren ve elinden gelen her türlü çabayı sarf eden biri olarak tanınır.

Rusların Kırım halkına yaptığı zulüm, Hotin ve Özi’nin düşmesi münasebetiyle bizzat kaleme aldığı hatt-ı hümâyûnda dile getirdiği şu sözleri bunu en güzel bir şekilde göstermektedir: “Özi’nin düştüğü takriri alimallah beni yeniden kederlendirdi; bu kadar Müslüman erkek, kadın, küçük ve büyüğün kâfir elinde kalması beni mahzun eyledi. Yâ Rab! Senden niyaz-ı âcizânem, adı geçen kaleyi, düşman elinden kurtarıp tekrar Müslümanların eline geçtiğini bana göstermendir”. (Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, IV, 543)

Dini vecibelerini yerine getirmekte oldukça hassas olduğu bilinen Sultan Birinci Abdülhamid, Peygamber Efendimiz ve Ehl-i Beyt’ini çok severdi. Bunun için Mekke ve Medine’ye hizmette özel bir itinâ göstermiştir.

Pek çok imar faaliyetlerinde bulunan Sultan, annesi Rabia Sultan adına Beylerbeyi’nde bir cami, muvakkithane (vakit tayinine yarayan aletlerin bulunduğu yerler hakkında kullanılan bir tabirdir), hamam ve sıbyan mektebi, Medine-i Münevvere’de medrese, Emirgân’da cami, Eminönün’de büyük bir imaret, çeşme, sebil, medrese, türbe ve bir kütüphane yaptırmıştır. (Ahmed Cevdet, Târîh-i Cevdet, IV, 196-197)

Osmanlı Sultanları, “Hâdimu’l-Haremeyni’ş-Şerîfeyn” unvanını kullanmaya başladıktan sonra gerek Ka’be’ye gerekse Ravza-i Mutahhara’ya her bakımdan önem vererek ilgi göstermiş ve buralara olan teveccühlerini değişik şekillerde yansıtmaya çalışmışlardır. (Mustafa Nâima, Nâima Târîhi, I-VI, 1283, Matba’a-i âmire, İstanbul, II, 82) Kâ’be’nin imarı ve örtüsü, sürre, vakıf vs. şeklinde olan bu hediyeler yanında bu yerleri şiirlerde övme ve buralara olan özlemi dile getirme de onlara karşı olan ilginin önemli bir sonucudur. Bu çerçevede Osmanlı Sultanlarından, Sultan Birinci Abdülhamid Ravza-i Mutahhara için Arapça bir kaside yazmıştır.

Kaynakların verdiği bilgilerden, I. Sultan Abdülhamid ilim tahsili yaptığı gibi aynı zamanda edebiyatla da yakından ilgilendiği anlaşılmaktadır. Bu itibarla H. 1191’de kaleme aldığı Arapça kasideyi Ravza-i Mutahhara’nın, Hz. Peygamber’in nurlandırdığı odanın (Hücrenin) duvarlarına yazılmasını sağlamıştır. Bundan dolayı bu kaside “el-Kasîdetu’l-Hucriyye – Hücre Kasidesi” olarak anılmıştır. Uzun Süre Mekke ve Medine’de kalmış ve “Mir’âtu’l-Haremeyn” adıyla Mekke ve Medine’nin o zamanki tarihini konu alan bir eser yazmış olan Eyüp Sabrî’nin verdiği bilgilere göre, bu kaside Hücre-i Saadet’in kıble duvarına sağ taraftan başlayarak nakşedilmiştir. (Eyüp Sabri Paşa, Mir’ât-ı Medine, c. I. s. 585) Aynı kasidenin bir yazma nüshası da Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud No: 3989’da bulunmaktadır. “Efendim! Ey Allah’ın Elçisi! Tutuver elimden” diyerek başlayan bu kaside, çevirisinde de görüleceği üzere Hz. Peygamber sallallâhü aleyhi ve selleme olan aşkı, O’na olan sevgi ve özlemi içermektedir.

Arap aruz ölçülerinden Basît Bahri ile inşad edilen kasidenin, edebi bakımdan insicamlı, akıcı ve kolay anlaşılır olması Sultan Birinci Abdülhamid’in Arapça’da ne kadar güçlü ve aruz ölçülerine uygun bir şekilde Arapça şiir söyleyecek kadar yetenekli olduğunu göstermektedir. Şiirin içeriği kadar bu yönü de önem arzetmektedir.

Bu kaside Mescid-i Nebevî’nin duvarlarında hala mevcuttur. Ancak, yaptırdığımız araştırma sonucu edindiğimiz bilgilere göre kasidenin bazı kısımları levhaların arkasında kaldığından görülmemekte, bazı yerleri de sıvama, kırılma vs. değişik şekillerde tahribata uğramıştır. Bu da bize, gerek nazmedeni ve gerekse içeriği bakımından bir şaheser olan bu kasidenin zaman içerisinde tamamen yok olacağı endişesini uyandırmaktadır.

Kaynak;Prof. Dr. Sâdi ÇÖĞENCİ ve Yrd. Doç. Dr. Selâmî BAKIRCI
El-Kasîdetu’l-Hucriyye – Hücre Kasidesi

(I. ABDÜLHAMÎD HAN HAZRETLERİ)

• Yâ Râsûlallâh!
• Efendim! Tutar mısın elimden
• Senden başka kimsem yok, meyledemem başkasına
• Bütün kâinâtta hidâyet nûru Sensin
• Ey güvenilenlerin en hayırlısı, cömertliğin sırrısın
• Hakikattir, bütün varlıkların imdâdı Sensin
• Allah için insânların yol gösterici ve (hatalara) set çekicisin
• Ey hamd makâmında (makâm-ı mahmûdda) bulunmaya lâyık olan Efendim,
• Tek, eşsiz, doğrulmamış ve doğmamış olan Rabbimin huzûrunda
• Ey iki parmağından fışkırarak nehirler akan
• Ordulara yardım ederek susuzluğunu gideren
• Beni korkuya düşüren bir zarâra uğradığımda
• “Ey Efendiler Efendisi, ey dayanağım!” diye seslenirim sana
• Hatâlarımdan dolayı benim için Rahmân’a şefâatçi olmanı
• Hayâl bile edemeyeceğim bir şekilde bana ihsânda bulunmanı
• Dâimâ ve ebediyyen memnûniyet nazârıyla bakmanı
• Her zamân lütûfta bulunarak kusurlarımı gizlemeni niyaz ediyorum
• Beni de içine alan o bağışlayıcılığınla şefkat eylemeni istiyorum
• Çünkü benim Zâtından başka bir Efendim yok
• Öyle bir seçilmiş zâta tevessül ediyorum ki
• O Vâhid ve Ehâd’in sırrı, semâlara yükselenlerin en üstünüdür
• O Güzel’in yaratıcısı, güzelliğin Rabbi olan Allah Teâlâ’dır
• Varlıklar içinde O güzel gibi bir güzel bulamadım
• O’dur mahlûkâtın en hayırlısı, peygamberlerin zirvesi
• Halk içindeki en değerli hazîne ve onları doğru yola iletendir
• Onunla (Rabbime) sığınıyorum, umulur ki Allahım beni bağışlar
• İşte benim düşüncem ve inancım budur
• Ömrüm sürdükçe Onu medhetmeye şevkim hiç bitmeyecek
• Arşın Rabbi katında benim dayanağım O’nun muhabbetidir
• En güzel salât ona olsun ve bu ebediyyen devâm etsin
• Selâm ile birlikte, hem de sınırsız ve sayısızca
• Selam olsun Şeref sahibi Âline ve ashâbına da
• Ki onlar müsâmaha denizi, cömertlik ve yardım ehlidirler.KASİDENİN DİĞER BİR ÇEVİRİSİ
•  Efendim!Ey Allahın Rasûlü! Senden başka hiçbir şeyim yok. Hiçbir kimseye de sığınamam. Tutuverir misin elimden!
• Efendim! Ey en hayırlı güvencem! Bütün kâinatta hidayetin nurusun. Cömertliğin sırrısın.
• Gerçekten, bütün yaratıkların yardımcısısın. İnsanların hidayet nedeni Allah’a ulaştıran Sen’sin.
• Bir ve Tek, Doğurulmamış ve doğurmamış, (Allah)’ın Makam-ı mahmûdunda tek başına durabilen Ey Zât!
• Ey iki parmağından nehirler fışkıran ve imdada koşarak orduyu suya kandıran Zâtsın!
• Bana, korkutan bir sıkıntı isabet ettiğinde derim ki: “Ey Efendilerin Efendisi, ey güvencem,
• Günahlarımdan dolayı Rahmân (olan Allah)’a benim için şefaatçi olur musun! Hayal bile edemediğim şeylerle bile bana ihsanda bulunur musun!”.
• (Allahım!) bana daima hoşnutluk nazarıyla bakmanı! Sonsuza dek kusurlarımı lütfunla örtmeni.
• Beni büreyen affınla bana ihsanda bulunmanı niyâz ediyorum! Çünkü Ey Mevlâm, Sen’den başkasını rab bilmedim.
• Göklere miracıyla Vahid u Ehad’in sırrına erenlerin en şereflisi, en seçkini ile Sana yöneldim.
• Ne yücedir O’nu yaratan cemal sahibi Allah! Bütün yaratılmışlar içerisinde O’nun gibisini bulamadım.
• O, mahlukatın en hayırlısıdır; Peygamberlerin en yücesi, insanların en iyisi ve onlara hidayet yolunu gösterendir.
• Sadece O’nu vesile yaparak Rabbime sığındım umulur ki Allah’ım beni bağışlar. Benim inancım, benim itikadım budur.
• O’nu övmek ömür boyu benim işim olsun. O’nu sevmek Arş’ın sahibi katında benim güvencemdir.
• En güzel salât u selâmlar ebediyen O’na olsun, sınırsız ve sayısız selamlarla birlikte,
• ve şeref sahibi, cömertlik denizi, sehavet erbabı bütün âl ve ashâbına olsun.Kaynak;Prof. Dr. Sâdi ÇÖĞENCİ ve Yrd. Doç. Dr. Selâmî BAKIRCI

Ergunca

Herkes Cennete Gitmek İster ama Hiç Ölmeden Cennete Gidilir mi?