Manda sistemi, I. Dünya Savaşı’ndan sonra, sömürgeciliğin devamını önlemek ve az gelişmiş ülkeleri kendi kendilerini yönetecek bir duruma getirmek amacıyla Milletler Cemiyeti tarafından oluşturulmuş bir yönetim sistemidir. Bu sistem, bir ülkenin yönetiminin, o ülkenin kendi kendini yönetebilecek bir duruma gelmesine kadar, başka bir ülkeye veya Milletler Cemiyeti’ne bırakılması anlamına gelir.
Manda Sisteminin Temel Özellikleri
Manda sistemi, aşağıdaki temel özelliklere sahiptir:
- Manda, bir ülkenin yönetiminin geçici olarak başka bir ülkeye veya Milletler Cemiyeti’ne bırakılmasıdır.
- Manda, bir ülkenin kendi kendini yönetebilecek bir duruma gelmesi için uygulanır.
- Manda, Milletler Cemiyeti tarafından denetlenen bir sistemdir.
Manda Sisteminin Tarihçesi
Manda sistemi, I. Dünya Savaşı’nın sonunda, galip devletlerin, yenik devletlerin topraklarını paylaşmak amacıyla ortaya attıkları bir fikirdi. Bu fikir, Milletler Cemiyeti’nin kuruluşu ile birlikte bir yönetim sistemi olarak kabul edildi.
Manda sistemi, I. Dünya Savaşı’ndan sonra, aşağıdaki bölgelerde uygulandı:
- Orta Doğu: Irak, Filistin, Suriye
- Afrika: Kamerun, Togoland, Ruanda-Urundi, Tanganika
- Güneybatı Afrika
Manda Sisteminin Sonuçları
Manda sistemi, sömürgeciliğin devamını önlemek amacıyla oluşturulmuş bir sistem olmasına rağmen, bu amacı tam olarak başaramadı. Manda sistemi, az gelişmiş ülkelerin kendi kendilerini yönetebilecek bir duruma gelmesine yardımcı oldu, ancak bu durum, çoğu zaman, manda devletlerinin bu bölgeler üzerinde ekonomik ve siyasi kontrolünü sürdürmesine neden oldu.
A Sınıfı Mandaların Özellikleri
A sınıfı mandaları, I. Dünya Savaşı’ndan sonra, Osmanlı İmparatorluğu’ndan ayrılan Arap ülkeleri olan Irak, Filistin ve Suriye oluşturuyordu. Bu mandaların amacı, bu bölgelerde demokratik yönetimlerin kurulmasını sağlamaktı.
Manda devletleri, Milletler Cemiyeti’nin denetimi altında, bu bölgelerde kendi yönetimlerini kurdular. Bu yönetimler, genellikle, manda devletlerinin kendi sömürge yönetimlerine benzeyen yönetimlerdi.
Türkiye’nin Manda Altına Girmesi
I. Dünya Savaşı’ndan sonra, Türkiye, galip devletler tarafından manda altına alınmak istendi. Ancak, bu konudaki tartışmalar, Türkiye’nin bağımsızlığını kazanmasıyla sonuçlandı.
Türkiye’nin manda altına girmesi konusu, Erzurum ve Sivas Kongreleri’nde gündeme geldi. Bu kongrelerde, bir kısım delege, Türkiye’nin manda altına girmesinin daha uygun olacağını savundu. Ancak, Mustafa Kemal Atatürk ve diğer liderler, Türkiye’nin bağımsızlığını savundular. Bu tartışmalar sonucunda, Türkiye, manda altına alınmadan bağımsızlığını kazandı.
Manda Sistemi’nin Sonu:
Manda sistemi, II. Dünya Savaşı’ndan sonra, Milletler Cemiyeti’nin yerine kurulan Birleşmiş Milletler Teşkilatı tarafından kaldırıldı. Bu sistem, Birleşmiş Milletler Teşkilatı’nın kuruluşu ile birlikte, 1945 yılında kaldırılmış oldu.
Manda sistemine bağlı olan ülkeler, 1945 yılından sonra, kendi bağımsızlıklarını kazandılar. Irak, 1932 yılında, Filistin, 1948 yılında, Suriye, 1946 yılında bağımsızlığını kazandı.
Manda sisteminin kaldırılması, sömürgeciliğin sona ermesi ve az gelişmiş ülkelerin kendi kendilerini yönetme hakkına kavuşması açısından önemli bir gelişme oldu.
Herkesin bir yaşama nedeni var. Benimkiyse, bir “Sevda”…