Cenaze ve Kabir Hakkında

Cenaze ve Kabir Hakkında Dini Bilgiler

• Cenaze namazı kılmak farz mıdır? Farzı kifayedir. Birkaç kişi namazı kılarsa diğerlerinden bu farz sakıt olur (düşer). Yani bir müminin vefat ettiğini haber alan erkeklere, erkek yoksa, kadınlara cenaze namazı kılmak, gasl, techiz ve defn farzı kifayedir.
• Cenaze için namaz olur mu? Cenaze namazı, Allah için namaz ve ölen kimse için duadır.
• Cenaze namazının kabul olması için şartlar nelerdir? Altı şart vardır:

1- Meyyit [ölü] Müslüman olmalıdır.

2- Yıkanmış olmalıdır. Yıkanmadan gömülen, üzerine toprak atılmamış ise, çıkarılıp yıkanır, sonra namazı kılınır. Cenazenin ve imamın bulunduğu yer temiz olmalıdır. Cemaatinki şart değildir. Çünkü, yalnız imamın kılması ile farz yapılmış olur.

3- Cenazenin veya bedeninin yarısı ile başının veya başsız yarıdan fazla bedenin, imamın önünde bulunması lazımdır.

4- Cenaze, yerde veya yere yakın, ellerle tutulmuş veya taşa konmuş olmalıdır. Başka bir yerde bulunan veya hayvan üstünde veya el ile yüksekte tutulan cenazenin namazı kabul olmaz. Cenazenin başı, imamın sağına, ayağı soluna gelecektir. Tersine koymak günahtır.

5- Cenaze, imamın önünde hazır olmalıdır.

6- Cenazenin ve imamın avreti örtülü olmalıdır.

• Cenaze namazı farzı kaçtır? Cenaze namazının farzı ikidir:

1- Dört kere tekbir getirmektir.
2- Ayakta kılmaktır. Özürsüz, oturarak veya hayvan üstünde kılmak caiz değildir. Yağmurdan, çamurdan dolayı hayvandan inemezse caiz olur.

• Cenaze namazı için niyet farz mı? Evet.
• Cenaze namazının sünneti kaçtır? Cenaze namazının sünneti üçtür:

1- Sübhaneke okumak.
2- Salevat okumaktır. Çünkü, duadan önce salevat okumak, duanın sünnetidir.
3- Kendine, ölüye ve bütün Müslümanlara af ve mağfiret için dua okumak.

• Cenaze namazı nasıl kılınır? Maddeler hâlinde bildirelim:

1- Önce, (Allah için namaza, meyyit [ölü] için duaya) diye niyet edilir.

2- İlk tekbir alınır, yani Allahü ekber denir, iki el bağlanır, Sübhaneke okunur. Sübhaneke okurken (Ve celle senâüke) de ilave edilir. Fatiha okunmaz.

3- İkinci tekbirden sonra, teşehhüdde okunan Salli Bârikler okunur.

4- Üçüncü tekbirden sonra, cenaze duası okunur. Cenaze duasını bilmeyen, Rabbena âtina duasını okur veya yalnız (Allahümmağfirleh) der yahut dua niyetiyle besmelesiz Fatiha okur.

5- Dördüncü tekbirden sonra, hemen sağa ve sonra sola selam verilir. Selam verirken, cenazeye ve cemaate niyet edilir. Sağa selam verirken sağ el indirilir, sola selam verirken sol el indirilir. Yahut okuma bitince iki el birden indirilse de olur.

6- Namaza geç yetişen, imam herhangi bir tekbiri getirirken, beraber tekbir getirip namaza başlar. Bu tekbire iftitah tekbiri olarak niyet eder. İmam selam verdikten sonra, kaçırdığı tekbirleri birbiri arkasından söyleyip, bir şey okumadan selam verir. Dördüncü tekbire de yetişemeyen, namazı kaçırmış olur.

7- Cenaze namazının dört tekbirinden her biri, bir rekât gibidir. Dört tekbirin yalnız birincisinde eller kulaklara kaldırılır. İndirilince, göbek altına bağlanır. Sonraki üç tekbirde eller kaldırılmaz.

• Cenazede de ön safta namaz kılmak daha sevap mıdır? Hayır, cenazede son safta kılmak daha sevaptır.
• Cenaze olduğu zaman, Âyet-el kürsiyi ve tesbihleri okumayarak sünnet terk etmek uygun mudur? Cenaze sebebiyle sünneti terk etmek uygun değildir. Cenaze namazını acele kılmak müstehaptır. Müstehap işlemek için sünnet terk edilmez. Cemaatin çok olması için, cenazeyi saatlerce bekletip, sonra acele ederek Âyet-el kürsiyi ve tesbihleri terk etmek, özürsüz bir sünneti terk etmek, ortadan kaldırmak ve hele önem vermemek çok yanlıştır.
• Akıl baliğ olmamış çocuk, cenazeyi yıkayabilir mi ve cenazenin namazını kıldırabilir mi? Çocuğun cenaze yıkaması caiz ise de, namazını kıldırması caiz değildir.
• Cenazeyi yıkarken kıbleye karşı yan yatırarak mı yıkamak gerekir? Cenaze, göbek ile diz arası örtülü olarak, sırt üstü veya kolay olan şekilde yatırılır. Kıbleye karşı yatırmak sünnettir.
• Sabah ölmüş bir kişinin cenaze namazını, cemaat çok olsun diye öğle namazından sonraya bırakmak uygun mudur? Cemaat çok olsun diye, cenaze namazını vakit namazlarından sonraya bırakmak mekruhtur.
• Cenazeyi görenin saygı duruşuna kalkması caiz midir? Caiz değildir.

Musallada cenaze namazı için bekleyenler, cenaze yere konmadan önce ayağa kalkmazlar. Surret-ül-fetava kitabında, (Musallada oturanlar, cenaze gelince ayağa kalkmamalıdır) denmektedir.

Merak-ıl-felah ve Dürr-ül-Muhtar’da, cenazeyi görenin, saygı duruşu olarak ayağa kalkmasının caiz olmadığı yazılıdır.

Resulullah efendimizin cenaze görünce kalktığı, geçtikten sonra oturduğu ve (Siz de böyle yapın!) diye emrettiği bildirildiyse de, bu emir nesh edildi, yani bir zaman sonra bu emrini değiştirdi. (Halebî, S. Ebediyye)

• Cenazeye toprak atanların, elindeki küreği başkasına vermeyip yere atması doğru mudur? Yanlıştır. Başkasına verince, melekler, şaşırıp yanlışlıkla sevabı o kürekle son toprak atana yazar diyorlar. Bu çok yanlıştır. Hâşâ, melekler şaşırmaz, yanlış iş yapmaz. Hiç kimsenin sevabını başkasına yazmaz. Küreği yere atmayıp başkasına vermek daha uygundur.

• Mezar başında ayakta durmak uygun mudur? Cenazeyi kabir başına koyunca, iş yapmayanlar oturmalı veya çömelmeli, gayrı müslimler gibi ayakta durmamalıdır.
• Cenaze defnedilirken neler okumalıdır? Cenaze defnedilirken, Kadir, Kâfirun, Nasr, İhlas, Felak, Nas ve Fatiha surelerini okumak, ölü için dua ve istiğfar etmek müstehaptır. Bekara suresinin başını ve sonunu okumak da müstehaptır.
• Kabirde yüksek sesle Kur’an okumak uygun mudur? Yüksek sesle okumak mekruhtur. Maalesef bugün kabristanda Kur’an-ı kerimler sesli olarak okunmaktadır. Gerek ölü defnedilirken ve gerekse başka zaman, mezarlıkta Kur’an-ı kerimi, kendi duyacağımız kadar sessiz okumak gerekir.
• Bazı meşhur kişiler ölünce nutuk çekilerek övülüyor. Uygun mudur? Kabir yanında nutuk söylemek, ölüyü kendinde bulunmayan şeylerle övmek caiz değildir. Kendinde bulunan sıfatlar ile övmek de faydasızdır.
• Cenaze götürülürken yüksek sesle tekbir getirilebilir mi? Cenaze götürülürken, yüksek sesle tekbir, tehlil, ilahiler okumak bid’at ve günahtır. (Halebi, Merakıl-felah, Tahtavi haşiyesi, Nimet-i İslam, Şir’a şerhi)
• Ölü için matem tutmak, siyah elbise giymek, siyah perde ve rozet, işaret asmak, matem işaretleri, resmini taşımak caiz midir? Caiz değildir. (Hazânet-ür-rivâyât)
• Cenaze defnedildikten sonra, mezarlıkta bulunanların, cenaze sahiplerine taziyede bulunmaları bid’at midir? Bid’at değildir.
• Cenaze sahibine rast gelince taziye etmek, yani başsağlığı dilemek sabır tavsiye etmek müstehap mıdır? Evet müstehaptır.
• Taziye için neler söylemelidir? Taziye için, (Allahü teâlâ güzel sabretmeni nasip etsin, rahmetlinin günahlarını affetsin) gibi bir şey söylenir.
• Ölü için kaç güne kadar taziye etmek uygun olur? Üç günden sonra taziye yapmak mekruhtur. Ancak uzakta olanlar ve yakın olup da, geç haber alanlar için mekruh olmaz.
• Ölü için, çeşitli kimselerin sessiz olarak çeşitli cüzler okuyup, Kur’an-ı kerimi hatmetmeleri ve her birinin okuduğunun sevabını ölünün ruhuna göndermeleri veya birinin hepsi yerine hediye etmesi, yani hatim duasını yapması, okuyanların da âmin demeleri caiz midir? Caiz ve çok faydalı olur.
• Peygamber efendimiz, bir borçlunun cenaze namazını kılmak istememiş, bir başkası borcu üzerine alınca kılmıştır. Borçlu ölenin cenaze namazı kılınmaz mı?Kılınır. Peygamber efendimiz kul borcu ile ölmemenin önemini göstermek için bildirdiğiniz harekette bulunmuştur.
• Hangi Müslümanın cenaze namazı kılınmaz? Şu dört kişinin cenaze namazı kılınmaz:

1- Bâginin yani haksız olarak halifeye isyan edenler, dövüşürken öldürülürse,

2- Müslümanların yolunu kesen hırsızlar, dövüşürken öldürülürse,

3- Zulüm ile meşhur olan kabileler, dövüşürken ölürse,

4- Silah ile ev basan kimse, o zaman öldürülürse, cenaze namazı kılınmaz.

• Kadınların cenaze namazı kılması caiz midir? Caiz değildir, mekruhtur.

Bu hususta Diyanet İşleri Başkanlığı yayınlarından Sahih-i Buhari muhtasarı, Tecrid-i sarih tercümesi isimli kitabın üçüncü cilt, 361. sayfasında özetle deniyor ki:
(Ümmü Atıyye radıyallahü anhanın rivayeti şöyle: “Biz kadınlar, Resulullah tarafından cenazeyi takip etmekten nehyolunduk. Cenazeye ittibâ’, bizim üzerimize farz kılınmadı.” Bu hadisi, Buhari hayz bahsinde zikretmiştir.

Taberani’nin rivayetine göre, Ümmü Atıyye anlatır:
Resulullah Medine’ye hicret ettiğinde Medine kadınlarını bir evde topladı. Sonra Hazret-i Ömer’i bize gönderdi. Hazret-i Ömer, “Ben Resulullahın size gönderdiği bir elçisiyim. Kadınların cenazeye çıkmasını nehyetti” dedi.

İbni Münzir de, İbni Mesud’un, İbni Ömer’in, Hazret-i Âişe’nin, Ebu Ümame’nin, kadınların cenaze iştiraklerini kerih gördüklerini rivayet etmiştir.

İbrahim Nehai’nin, Hasan-ı Basri’nin, Mesruk’un, İbni Sirin’in, Evzâi’nin, Ahmed’in, İshâk’ın da kerâhetine hükmettiklerini bildirmiştir.

Süfyan-i Sevri de kadınların cenazeye iştirakini bid’at addetmiştir. İmam-ı a’zam Ebu Hanife de: “Kadınlara cenaze takibi uygun değildir” demiştir. İbni Abbas, Kasım, Salim, Zühri, Rebia, Ebü’z-Zinâd’dan cevazı rivayet edilmiştir. İmam-ı Malik bu hususta yaşlı kadınlara ruhsat vermiş, gençler için hoş görmemiştir. İmam-ı Şafii de mekruhtur, fakat haram değildir, demiş. İmam-ı Malik’ten kerâheti hakkında da bir rivayet vardır.

Ebu Ya’lâ’nın bildirdiği hadis-i şerifte, Hazret-i Enes demiştir ki:
Resulullah ile bir cenazeye gitmiştik. Resulullah (orada) gördüğü kadınlara sordu:
– Cenazeyi omuzlar mısınız?
– Hayır, omuzlamayız.
– Ya ölüyü defneder misiniz?
– Hayır.
– Öyle ise hiçbir sevaba nail olmayarak evinize dönünüz, buyurdu.

Netice olarak kadınların cenaze nakline iştirakleri caiz görülmemiştir. Şu kadar ki, cenazeyi nakledecek erkek bulunmazsa, böyle istisnai vaziyet bir zarurettir. Bu surette caiz görülmüştür.

Demek ki, kadına cenaze namazı farz değildir. Hiçbir erkek yoksa, o zaman kadın cenaze namazını bizzat kendisinin kıldırması caiz oluyor. Böyle bir mecburiyet yoksa, cenaze namazına katılması, kerih görülmüştür.

• Ölüler için sadaka, mevlid gibi hayrat belli günlerde mi yapılır?
  CEVAP
  1., 3., 7., 40., 52. veya 53. günü helva ve benzeri şeyler dağıtmak doğru değildir. 7. ve 40. gününde yapılan hatim ve sadaka gibi hediyeleri öldüğü gün hemen göndermeli, birinci günü yaparak imdadına bir an önce yetişmelidir. 7. veya 53. gecelerine bırakmak, boğulmak üzere olan birine, “Biraz bekle, yardıma birkaç gün sonra geleceğim” demeye benzer. Bunun belli gün veya gecede yapılmasının aslı yoktur. Ölüler için sadaka, mevlid gibi hayratın belli günlerde yapılması Hıristiyanlardan geçmiştir. (40. gün burnu düşer, 53. gecesi çürümeye başlar) gibi sözler doğru değildir.
• Cenaze için verilen sâla caiz midir? Bid’attir.

• Tanımadığımız bir cenaze olunca, ardından “Allah rahmet eylesin” denir mi? İlla bir şey demek lazım değildir. Ama cenazeyi tanıyan biri varsa mesele yok, o ne derse öyle denir.
• Cami içine cenazeyi sokarak cenaze namazı kılmak caiz midir? Cenazeyi cami içine koyup namazını kılmak haramdır. Hadis-i şerifte buyuruluyor ki: “Bir ölünün namazını cami içinde kılana sevap yoktur.” [İbni Mace]
• Caminin dışında kılınan cenaze namazına caminin içindekiler de uyabilir mi?Cenaze dışarıda, cemaatin bir kısmı camide olursa, caiz diyenler varsa da, böyle de kılmak haram olur. Cemaat de dışarıda kılmalı. Çünkü camiler, beş vakit namaz kılmak, buna bağlı olan sünnet ve nafile namazları kılmak için, okumak, vaaz ve ders için yapılmıştır. Yağmur, fırtına ve hastalık gibi özürlerle, cenaze namazı camide kılınabilir, fakat, cenaze camiye sokulamaz. (Hidaye)
• Cenaze namazını öldüğü şehirde kıldıktan sonra, gömüldüğü şehirde de kılmak caiz mi? Birinci namaz farzdır. Bir daha kılınırsa nafile olur. Hanefi’de cenaze namazını nafile olarak kılmak mekruhtur.
• Ölü yıkanmadan yanında Kur’an-ı kerim okumak mekruh mudur? Ölü yıkanmadan önce, yanında Kur’an-ı kerim okumaya mekruh diyen âlimler var ise de, ölünün üzeri örtülü iken ve yatağına bitişik olmayarak, sessiz okumak caizdir. (Redd-ül Muhtar)
• Müslüman bir ölünün terlemesi ve gözünden yaş gelmesi neye alamettir? Hayra alamettir.
• Müslüman ölü için, toprağı bol olsun demek caiz midir? Hayır. Kâfir için söylenir.
• Tabutun üzerine örtülen örtüde ne yazmaktadır? Tabutun üzerindeki âyet-i kerimedir. (Her nefs [herkes] ölümü tadıcı) demektir.
• Cenaze namazı kılınmadan defnedilen bir ölünün, namazı kılınır mı? Defnedilen cenazenin namazı kılınmamışsa, koktuğu zannedilmedikçe, kabri üstünde namazı kılınır. Koktuğu zannediliyorsa namaz kılınmaz. Kokmaya başlama zamanı, toprağın cinsine, mevsimine, sıcaklığa, soğukluğa, mevtanın zayıf ve şişman olmasına göre değişir. Kokma işi, üç gün ile bir ay arasında değişir.
• Cenaze namazı kılarken ayakkabılarımızı çıkarmak gerekir mi? Altı necis olan ayakkabıyla veya necis yere basarak, cenaze namazı kılınamaz, bu ayakkabıyı çıkarıp, temiz olan üst tarafına basarak kılınırsa sahih olur. (S. Ebediyye) Böyle açıkça necaset görünmedikçe, ayakkabıyı çıkarmak gerekmez.
• Cenaze namazını kılanların çok olması iyi midir? Cenaze namazında cemaatin çok olması iyidir.

Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki: “Kırk müslüman, bir Müslümanın namazını kılarsa, Allahü teâlâ, ölü için yaptıkları duayı kabul eder.” [Müslim]

“Bir müslüman ölür de, üç saflık Müslüman bir cemaat, namazını kılarsa, o kimse, Cennete girmeye hak kazanır.” [Tirmizi]

“Cenaze namazında yüz Müslüman bulunan mevtayı Allahü teâlâ mutlaka affeder.” [Taberani]

“Bir Müslümanın iyi olduğuna dört komşusu şahitlik ederse, Allahü teâlâ, “Ben sizin bildiğinizi kabul ettim. Onun bilmediğiniz hususlarını da affettim” buyurur.” [Ebu Ya’la]

“Bir Müslümanın iyiliğine dört müslüman şahitlik ederse, Allahü teâlâ onu Cennete koyar.”
[Buhari]

“Bir müminin cenazesinde, kırk Müslüman bulunursa, Allahü teâlâ o kırk kişiyi bu Müslümana şefaatçi kılar.” [Müslim]

• Cenazede okunan duayı bilmeyen kimse ne yapar? Cenaze duası yerine (Rabbena âtina…) okunur. Yahut besmele çekilmeden dua niyetiyle Fatiha okumak da olur. Dua, ölünün affına sebep olur.
• Cenaze namazında eller ne zaman bırakılır? Sağa selam verirken sağ el, sola selam verirken sol el salınır. Selam vermeden iki eli birlikte indirmek de caizdir.
• Kitaplarda, (Cenaze namazında selam verirken cenazeye ve cemaate niyet edilir) diyor. Niyet namaza dururken yapılmaz mı? Namaza dururken yapılan niyet ayrı, namaz bitip selam verirken yapılan niyet ayrıdır.

Biri namaza başlamak için niyettir, diğeri de en sonda selama ortak etmek için yapılan niyettir.

Beş vakit namazı kılıp selam verirken, sağ omzumuzdaki meleğe, sağımızdaki cemaate ve imam sağda ise imama da niyet edilir. Peygamber efendimize de niyet etmek iyi olur. Sola selam verilirken de, sol omzumuzdaki meleğe ve soldaki cemaate niyet edilir. İmam solda ise imama da niyet edilir.

Cenaze namazı bitip selam verilirken de, cenazeye, sağımızdaki ve solumuzdaki cemaate niyet edilir.

Baştaki niyet ayrıdır. Kitaplarda bildirilen, selam verilirken yapılacak niyettir. Cenaze namazını kılmaya başlarken, (Allah için namaza, meyyit için duaya) diye niyet edilir.

• Gemide ölen veya şehid olan kişi, nasıl defnedilir? Gemide ölen, karaya gidinceye kadar kokacak ise, yıkanır, kefenlenir, namazı kılınır. Kâfirlerce şehid edilmişse, yıkanmaz, kefene sarılmaz. Kefen miktarından fazla elbisesi soyulup çamaşırla defnedilir ve cenaze namazı Hanefi’de kılınır, Şafii’de kılınmaz. (Redd-ül Muhtar)
• İntihar edenin cenaze namazı kılınır mı? İntihar etmek çok büyük günah ise de, intihar eden kâfir olmadığı için de cenaze namazı kılınır.

Hadis-i şerifte buyuruldu ki:”Müslüman her ölünün cenaze namazını, intihar etmiş olsa da kılınız.” [Deylemi]

• Gaibe, yani uzak ülkede ölenin ardından burada cenaze namazı kılmak caiz midir? Hanefi ve Maliki’de gaibe cenaze namazı kılmak caiz olmaz. Peygamber efendimiz, Necaşi için kılmışsa da, bu ona mahsus idi. Şafii ve Hanbeli’de, gaibe cenaze namazı kılmak caizdir. Hanbeli’de kılabilmek için aradan bir ay geçmiş olmamalıdır! (Halebi, M. Erbea)

• Bir cenaze olunca, imam, “Bunu nasıl bilirsiniz?” diye soruyor. Böyle söylemek caiz midir? Cenaze için, “iyi biliriz” demenin ölüye ne faydası olur? Cenaze için “Nasıl bilirsiniz?” diye sormak caizdir. “İyi biliriz” demek faydalıdır.

Enes bin Malik hazretleri bildirir: Bir cenaze kötülenince Resul-i ekrem, (O cezayı hak etti) buyurdu. Başka bir cenazeyi de övdüler. Buyurdu ki: “Ona da iyilik vacip oldu. Bunu övdünüz Cenneti, ötekini kötülediniz Cehennemi hak etti. Sizler yeryüzünde Allah’ın şahitlerisiniz.“[Buhari]

Sizlerden maksat, salihlerdir. Fâsıklar, dinsizler Allah’ın şahitleri değildir. Onların sözleri ile bir kimse Cenneti veya Cehennemi hak etmez. Salihler, müslümanlara hüsn-i zan eder. Salih, zan ile hiçbir müslümana kötü demez. Böyle salihlerin, günahkâr müslümanlar hakkındaki şahitliğini Hak teâlâ kabul eder. Ölülerimizi, hayırla anmalıyız.

Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki: “Ölülerinizi iyilikle anın. Eğer Cennetlikse, kötü söylemekle günahkâr olursunuz. Cehennemlik ise, zaten içinde bulunduğu hâl kâfi gelir.” [Nesai]

“Müslüman cemaat, ölünün iyiliğine şahitlik ederse, Hak teâlâ, meleklere buyurur ki: Şahit olun, bu şahitliği kabul ettim. Ölünün de kötülüklerinden vazgeçtim.” [İ.Ahmed]

• Cenazeyi taşırken önce hangi taraftan tutmalıdır? Cenaze taşımakta önce ön tarafta, ölünün sağ tarafı, sağ omuza alınıp, on adım taşınır. Sonra, arka sağ bacak tarafı sağ omuzda, on adım taşınır. Sonra cenazenin arkadan bakılışa göre tabutun sağ tarafına geçip, sol omuzda, on adım önde, on adım arkada taşınır. Hepsi 40 adım eder.

Hadis-i şerifte buyuruldu ki: “Cenazeyi 40 adım taşıyanın 40 büyük günahı affolur.” [İ.Asakir]

Cenazeyi taşıdıktan sonra, cenazenin arkasından, Şafii’de önünden yürünür.

• Birkaç cenazenin namazını birlikte kılmak caiz midir? Birkaç cenaze birlikte ise, her birinin namazını ayrı kılmak efdaldir. Hepsi için bir namaz kılmak da caizdir.

Bunun için, birinin başı ötekinin ayağına gelmek üzere sıralanır. İmam, derecesi yüksek olanın önünde durarak kılar. Cenazelerin bir kısmı imamın sağında, bir kısmı da imamın solunda bulunur. Yahut, hepsini imamın önünde olarak yan yana koyup, imam hepsinin göğsü hizasında durur. Önce erkekler, sonra kadın cenazesi konur.

Bunlar için niyet ederken, erkek veya kadın olduklarını söylemek şart değildir. Söylenmesinde de mahzur yoktur.

• Bir cenaze, bir kabirden başka bir kabre nakledilirken tekrar cenaze namazı kılınır mı? Kılınmaz. Kılınırsa bid’at olur.
• Dinimizde cenaze marşı diye bir şey var mıdır? Dinimizde cenaze marşı diye bir şey yoktur.
• Şafii’de şehidin namazı kılınmaz. Şehid Hanefi mezhebinde olsa, Şafiiler yine şehidin namazını kılmazlar mı? Ölünün mezhebine göre değil, dirilerin mezhebine göre hareket edilir. Şehid Şafii olsa da, Hanefiler şehidin namazını kılarlar. (Hulasat-üt-tahkik)
• On yıl önceki ölünün cenaze namazını kılmak bid’at mi? Evet.
• Cenaze çıkan eve giren herkes, Fatiha diyor. Herkesin Fatiha okuyup ölüye bağışlaması bid’at mı? Âdette bid’at olduğu için caizdir.
• Camiye namaz için gidince, Müslümanların cenaze namazı kıldığını görüyoruz. Bu cenaze kim diye sormadan, namazını kılmakta mahzur var mıdır? Mahzuru olmaz. Oradaki Müslümanlara hüsnüzan edilmiş olur.
• Cenazeye çiçek götürülür mü? Çiçeğin hiç faydası yoktur. Fakat kabre çiçek dikmek faydalıdır.
• Cenaze işlerini ücretle yapmak caiz midir? Ölüyü yıkamak, kefenlemek, cenaze namazı kılmak ve gömmek farz-ı kifayedir. Bu farzları, ücretsiz olarak Allah rızası için yapmak lazımdır. Cenazeyi parasız yıkamak çok sevaptır. Ücret istemek de caizdir. Ancak, parasız yıkayan yoksa para istemek caiz olmaz. Cenaze taşımak, kabir kazmak ücreti de böyledir.
• Mezar taşı dikmek caiz midir? Evet.
• “Biri baş, diğeri ayak ucuna olmak üzere, iki tane mezar taşı dikmek şart” deniyor. Bir tane mezar taşı dikilse mahzuru olur mu? Mezar taşı dikmek şart değil, sadece caizdir. Yani dikilse de, dikilmese de olur. Mezar taşı, bir tane de olur, iki tane de olur. Hatta kabri korumak için etrafını taşla, betonla, demir parmaklıkla çevirmek caizdir.
• Taş üzerine âyet-i kerime, mübarek isimler, şiir, methiye gibi şeyler yazmak caiz midir? Caiz değildir. Kötü bir bid’attir. Bazı âlimler, mezar taşına sadece isim ve ölüm tarihinin yazılmasının caiz olduğunu bildirdiler. Bunları İslam harfleri ile yazmalıdır.
• Süslü aile mezarı yapmak caiz midir? Âlimlerin kabirlerini korumak için türbe, bina yapmak caizdir. (Halebi)
• Kabir üzerine taş, çimento, demir parmaklık yaparak korumak caiz midir? Evet caizdir.
• Cenazeyi ebedi istirahatgâhına tevdi ettik diyorlar. Kabri ebedi yer sanmak Cenneti, Cehennemi inkâr değil midir? Sonra kabir istirahat yeri midir? Ahireti inkâr kastı ile söyleniyorsa elbette küfür olur. Çünkü kabir, ebedi değil, geçicidir, ya Cennet bahçesi veya Cehennem çukurudur. Ebedi kelimesini sonsuz anlamında değil, uzun müddet manasında kullanarak, (iyi biliriz) manasında kullanarak, defnedilen müslümanlar için ebedi istirahatgâh demek caizdir. Cennet bahçesinde de istirahat edilir.
• Kadınların türbe ve kabir ziyaretlerine gitmeleri caiz midir? Kadınların kabir ziyaretleri caiz ise de, sık sık gitmeleri uygun değildir. Hayzlı iken de gitmek caizdir. Hayzlı iken ezbere de olsa, Kur’an-ı kerim okunmaz. Sadece dua âyetleri, dua niyetiyle okunabilir. Dua niyetiyle Fatiha okunabilir. Tesbih ve zikir çekilir.
• Kabir üzerine su dökmek iyi olur deniyor. Dökülmezse ne olur? Kabir üzerine su dökmek sünnettir. Dökülmezse, sünnete uyulmamış olur, sevabı noksan olur. Başka mahzuru olmaz.
• Mezarlıktaki otları koparmak uygun mudur? Mezarlıktaki yeşil otları, dalları koparmak mekruhtur. Kuru otları koparmak caizdir. Kabir üzerine herhangi bir çiçek dikmek ölüye faydalıdır, iyidir.
• Ölü çürüyüp toprak olduktan sonra, buraya tarla, bina yapmak caiz olur mu? Evet.
• Mezarlar, sel, ırmak suları altında kalırsa, çıkarıp başka yere gömmek caiz midir?Caiz değildir.
• Eski kâfir mezarlarında, kâfirlerin alametleri kalmayınca, buraya müslümanlar gömülebilir ve cami yapılabilir mi? Evet. Nitekim, Medine’de Mescid-i nebinin yeri önce kâfirlerin kabristanı idi. Kazılıp, kemikler başka yere götürülüp, buraya mescid yapıldı.

• Avrupa’da ölen bir yakınımızı, kâfirlerin mezarlığına koymakta mahzur var mıdır? Müslüman kabri Cennet bahçesi, kâfirin mezarı Cehennem çukuru olur.Kâfir mezarlığına zulmet yağar.

Müslüman o kabirde azap görmez ise de, kâfirlere inen zulmetten rahatsız olur. Onun için Müslüman kabristanına koyma imkanı varsa onu tercih etmelidir. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: “Ölülerinizi salih bir kavmin arasına defnedin. Çünkü diriler kötü komşudan rahatsız olduğu gibi, ölüler de kötü komşudan rahatsız olur.”[Ebu Nuaym]

• Cenazeyi tabutla gömmek daha iyi midir? Toprak çürük, nemliyse erkeği kabrin içine tabutla koymak caiz olur. Toprak kuru ve sağlamsa erkeği tabutla gömmek mekruh olur. Ölünün altına keçe, hasır gibi şeyler sermek de mekruhtur. Tabutla gömünce tabut içine biraz toprak konur. Kadınları, her zaman tabutla gömmek daha iyi olur. (S. Ebediyye)
• Ölüyü, altın, gümüş veya madeni diş ile gömmek caiz mi? Kıymetli mal ve ziynetle gömmek caiz değildir.
• Beş aylık çocuğun kabri büyük insan kabri gibi mi olmalıdır? Büyük insan gibidir. Mümindir, derin olması iyi olur.
• Kabir kazınca su çıktı. Susuz yer yok. Buraya defin caiz mi? Zaruret olunca caizdir.
• Yer darlığı sebebiyle üst üste katlı mezar yapmak caiz mi? Zaruret olursa caiz olur. Zaruretsiz caiz olmaz.
• Vefat etti yerine, irtihal buyurdu demek caiz mi? Evet. İrtihal = dünyadan ahirete göçmek demektir.
• Ölen kadını kefenlerken, avret yerine bez koymak caiz mi? Hayır.
• Tebarekeyi okuyana kabir suali olmaz mı? Evet.
• Ölü sahibi, taziyeyi kabul için evde üç gün durması gerekir mi? Durması caizdir. Ama durmaması iyidir. İbni Âbidin hazretleri, “Ölü sahibinin taziye için evinde oturması mekruh, kabristandan çıkarken taziye mekruh değildir” buyuruyor.
• Ölüyü taziyeye gelenlere bir şeyler ikram etmek caiz mi? Eve gelene bir şey ikram etmek âdettir, caizdir.
• Taziye için uzaktan gelen misafire yemek yedirmek caiz mi? Evet.
• Ölü evine yemek getiriliyor. Ekşimemesi için taziyeye gelenlere vermek caiz mi?Fakire vermek sevap. Ölünün ruhuna bağışlanır.
• Belediye, ölüleri beton mezara gömdürüyor. Ne yapalım? Zaruret olunca caiz olur.
• 40 yıl önce ölenin kabrinde yüksek sesle Kur’an okunur mu? Yüksek sesle mezarlıkta Kur’an okumak mekruhtur.
• Taşlara okuyup mezar üstüne koymak caiz mi? Evet.
• Tahta çivili tabut, bazen açılıyor. Tahta çivi tutkalla yapıştırılsa caiz olur mu? Evet.
• Kabirdeki kemikler çürümüşse, başkasını defnedeceğiz. Kemiklerin çürüme vakti var mı? Yoktur.
• Bahçeyi kazarken çıkan kemikleri ne yapmalı?m Kemikleri toplayıp bir çukura koymalı. Kemiksiz yerler ekilir.
• Gayrimüslim mezarlığına gömülenin mezarını müslüman mezarlığına nakletmek caiz midir? Zulmetten kurtulması için nakletmek çok iyi olur.
• Akşam vakti mezarlıktan geçerken kabir ehli üzerine Fatiha okunur mu? Evet her zaman okunur, mahzuru yoktur.
• Defnederken, kerpiç yerine beton, mermer koymak caiz mi? Vücuda dokunmadığı için caizdir. Kabrin içi sayılmaz.
• Aniden ölmek kötü müdür? Kelime-i şehadet getiremeden ölen, kâfir olarak mı ölmüş olur? Müminler için ani ölüm, nimet, facirler, kâfirler için ise azaptır.

Hadis-i şerifte buyuruldu ki: “Ölüm, mümin için hediyedir.” [Taberani]

Facirler, aniden ölmeyip de hastalık çekerek ölürlerse, günahlarına tevbe etmek imkanı vardır. Kâfirlerin de imana gelme ihtimali mevcuttur. Onun için kâfirlere ve facirlere ani ölüm iyi değildir. Fakat salihler, her zaman tevbe ettikleri için ansızın ölüm onlar için bir nimet olur.

Kalb krizi, trafik kazası, bir bombanın patlaması gibi sebeplerle kelime-i şehadet getiremeden ölen, uyurken ölen müslüman, imansız ölmüş olmaz. Aniden ölüp de son sözünün kelime-i şehadet olmaması ona zarar vermez.

• Ölü için ağlamak uygun mudur? Ölü için sessiz ağlamak caizdir.

(Şerh-us-sudûr) ve (Berekât)da, “Müminin ölümüne gökler ağlar” yazılıdır. Ölü için yüksek sesle ağlamak, matem tutmak, siyah elbise giymek, siyah perdeler ve rozetler, işaretler asmak, matem işaretleri, resmini taşımak caiz değildir.

(Hazânet-ür-rivâyât) kitabında, “Cenazeye ve cenaze çıkan yere siyah örtmek ve siyah giyinmek caiz değildir” diyor. Bütün hadis kitapları, Peygamber efendimizin ölü için yüksek sesle ağlamanın ölüye sıkıntı vereceğini buyurduğunu bildirmektedir.

Bu hadis-i şeriflerden bazıları şöyledir:
“Şu dört şey cahiliyet mirasıdır: Soyu ile övünmek, bir kimsenin soyuna sövmek, yağmuru yıldızlardan aramak, ölüleri methederek ağlamak.” [Buhari]

“Ölü, yakınlarının kendisine bağırarak ağlamasından azap [sıkıntı] duyar.” [Buhari]

“Ölülerinize feryat ederek ağlamayın, çünkü ölü, bundan azap duyar.” [Şirazi]

“Yüksek sesle ağlayarak (Kolum kanadım kırıldı, yardımcım gitti) gibi sözler söylemek ölüyü sıkıntıya sokar.” [İbni Mace]

“Üzülünce, yüzünü yolan, elbisesini yırtan ve bağırıp çağıran bizden değildir.” [Buhari]

• Bir kimsenin öldüğünü duyunca ne denir? Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:

“Bir müslümanın ölümünü duyunca, (İnna lillah ve inna ileyhi raciun) dedikten sonra, (Ya Rabbi onu salihlere kat, rahmetine eriştir, çoluk çocuğuna iyilikler ihsan et, bizi de onu da mağfiret et) diye dua edin!” [İbni Asakir]

[İnna lillah ve inna ileyhi raciun, Bekara suresinin 156. âyet-i kerimesidir. “Elbette biz, Allahü teâlânın kuluyuz, ölümden sonra dirilerek yine Ona döneceğiz” mealindedir.

“Hiç bir ümmete verilmeyen bir şey benim ümmetime verildi. O da bir bela ve musibet karşısında istircadır.) [Taberani] [İstirca, bela zamanında veya acı bir haber duyunca (İnna lillah ve inna ileyhi raciun) demektir.”

“Birinize bir musibet veya bir bela geldi mi, istirca ettikten sonra (Ya Rabbi, senin yanında bu musibetin ecrini [sevabını] bekliyorum, bunun ecrini bana ver ve bunu daha hayırlı bir şeyle değiştir) diye dua etmelidir.” [Tirmizi]

“Bir musibet karşısında istirca edilirse, musibetin sonucu güzel olur.” [Taberani]

“Çocuğu ölen, Allah’a hamd edip, istirca ederse, Hak teâlâ meleklere (Şu kuluma Cennette bir ev yapın, adını da hamd evi koyun) buyurur.” [Tirmizi]

• Doğar doğmaz ölen çocuğun cenaze namazı kılınır mı? Doğduktan sonra hemen ölen çocuk yıkanır ve namazı kılınır, vâris olur, mirası kalır ve ismi konur.

Cansız doğan çocuk, dört aylık olmuşsa yıkanıp bir kefene sarılıp gömülür, namazı kılınmaz. Dört aylık değilse, yıkanmaz ve namazı da kılınmaz. (S.Ebediyye)

Hadis-i şerifte “Çocuk doğarken ses verirse, namazı kılınır, ses vermezse [canlılık alametleri görülmezse] namazı kılınmaz)” buyuruldu. (Mevkufat)

• Birden çok cenazenin hepsi için tek namaz kılmak caiz midir? Birden çok cenaze birlikteyse her birinin namazını ayrı kılmak efdaldir.

Hepsi için bir namaz kılmak da caizdir. Bunun için, birinin başı ötekinin ayağına gelmek üzere sıralanır. İmam, derecesi yüksek olanın önünde durarak kılar.

Cenazelerin bir kısmı imamın sağında, bir kısmı da imamın solunda bulunur yahut hepsini imamın önünde olarak yan yana koyup, imam hepsinin göğsü hizasında durur.

Önce erkekler, sonra oğlan, sonra kadın, en son kız cenazesi konur. Bunlar için niyet ederken erkek veya kadın olduklarını söylemek şart değildir. (S.Ebediyye)

• Ateist akrabamızın cenaze merasimine gitmekte mahzur var mıdır? Müslüman olmayanın cenazesine zaruretsiz gitmek caiz olmaz.
• Resulullahın cenaze namazını kim kıldırdı? Peygamber efendimizin cenaze namazını, vasiyetine uyularak herkes teker teker kıldı.
• Biri öldükten beş yıl sonra aynı mezara başka bir ölünün konması caiz midir? Bir ölü çürüyüp, kemikleri toprak olmadan, bu mezara başkası gömülemez.

Başka mezar kazılamazsa, kemikler toplanıp, mezar içinde, toprakla örtülerek, başkası, toprağın öte yanına gömülebilir. Ölü çürüyüp, toprak olunca, bu mezara başkası defnolunabilir. (S. Ebediyye)

Ölünün ne kadar sene sonra çürüyeceği toprağın durumuna bağlıdır. Bazı topraklarda tez, bazı topraklarda çok geç çürür. Beş yılla kayıtlamak yanlış olur.

• Cenaze olduğunu bildirmek için gazeteye ilan vermek ve belediyeden anons ettirmek caiz midir? Caizdir. Fakat, cenaze olduğunu bildirmek için, minarelerde salât okunması bid’attir.
• Hayzlı kadın cenaze yıkayabilir mi? Ölü yıkayacak kimsenin, önce gusül abdesti alması müstehabdır. Cünübün ve özürlü kadının yıkaması mekruhtur. (S. Ebediyye)
• Erkek ve kadın için, kaç metre kefen bezi almak gerekir? Erkek için 7, kadın için 8 metre patiska almak yeterlidir.
• Eşlerden biri ölünce diğeri bunun cenazesini yıkayabilir mi? Kadın, ölen kocasını yıkar. Çünkü kocanın ölümünden sonra, nikah, ölüm iddeti bitinceye kadar [dört ay, on gün] devam eder. Hanefi mezhebinde kadın ölünce, kocası bunu yıkayamaz. Çünkü ölünce nikah bozulur. Fakat diğer üç mezhepte yıkaması caizdir. (Redd-ül-muhtar)
• Namaz kılması mekruh olan vakitlerde, cenaze namazı kılınır mı? Eğer cenaze, mekruh vakitte hazırlanmışsa, geciktirmemek için, mekruh vakitte de kılmak caizdir. Daha önce hazırlanmış olan cenazenin namazını, mekruh vakte bırakmak caiz değildir, mekruhtur. (Redd-ül muhtar)
• Maliki’yi taklit ediyorum. Cenaze namazına durunca, Hanefi’ye göre bozmayan, Maliki’ye göre abdesti bozan bir hal oldu. Namaza devam etmek caiz olur mu?Cenaze namazını, sonradan kılma imkânı olmadığı için, Hanefi mezhebine uyarak namaza devam edilir. Beş vakit namazdan biri olsaydı, sonra kılma imkânı olduğu için, o abdestle kılınamazdı.
• Vücudunun bir kısmı yanarak yok olup ölenin cenazesi yıkanır mı, namazı kılınır mı? İnsanın yalnız başı veya bedenin yarısı ele geçerse, yıkanmaz ve namazı kılınmaz. Öylece gömülür. Başı olmasa bile bedenin yarıdan fazlası veya bedenin yarısı ile başı bulunursa, yıkanır ve namazı kılınır. (Dürr-ül-muhtar)
• Denizde veya gölde boğularak ölen kimsenin cenazesini yıkamak gerekir mi?Evet, üç kere yıkanır veya yıkamak niyetiyle suda üç kere hareket ettirilir.
• Ölünün kefen parasını, başka biri kendi parasından verse uygun olur mu? Kefenin, ölünün kendi helal malından olması ve önceden yıkanmış olarak hazır bulundurulması iyidir. Kefen, ölünün malından alınır. Borcundan, vasiyetinden ve mirasından önce, kefen parası ayrılır. Kadın zengin olsa da, kefenini kocası verir.
• Ölünün kefeni kaç parça olmalıdır? Erkeğin kefeninin üç parça, kadının kefeninin, beş parça olması sünnettir. Daha fazla olması bid’attır. Kefenin yeni, temiz, kıymetli ve beyaz pamuklu [patiska] olması sünnettir. Erkeğe, ipek kefen haramdır. Tabutunu da, ipekle örtmek haramdır. Kadınlara ipek caizdir.
• Kefeni zemzemle yıkamak uygun olur mu? Zemzemle yıkanmış kefen, Hanefi’de caiz, Şafii’de haramdır. Hanefi’de, kuruyunca zemzemin hepsi gider. Şafii’deyse, eseri kalıp, meyyitin kanıyla ve iriniyle kirletmeye sebep olur.
• Cenaze, nasıl yıkanır? Teneşir etrafında, önce buhur otu yakılıp üç veya beş defa dolaştırılır.

Cenaze, örtülü olarak, tütsülenmiş teneşir üzerine, sırt üstü veya kolay olan şekilde yatırılır. Göbekle diz arası örtülü olarak yıkanır; çünkü kadının kadınlar için avret yeri, erkeğin erkekler için olan avret yeri gibidir. Teneşire, kıbleye karşı yatırmak sünnettir.

Teneşir, göbeğe kadar yüksek ve az eğik olmalıdır. Su, pek sıcak olmamalı, tuzlu olmalıdır. Serin ve tuzlu su, çürümeyi geciktirir. Ölü, çocuk da olsa, önce abdest aldırılır; fakat ağzına, burnuna su verilmeyip, bezle temizlenir.

Önce yüzü yıkanır. Sonra, kolları yıkanıp, başı, kulakları ve ensesi mesh edilir ve ayakları yıkanır. Kâfurlu suyla, bu yoksa yalnız su dökerek, başı ve sakalı, sabunla yıkanır. Sonra sol yanına çevrilip, sağ yanına su dökülür.

Su, teneşir tahtasına değen yerlerine kadar akıtılmalı, sonra, sağ yanına yatırılıp, sol tarafına, omuzdan ayağa kadar su dökülür. Sonra oturtulup, karnı hafifçe bastırılır. Bir şey çıkarsa yıkanır, yani su döküp giderilir. Sonra sol yanına yatırıp, sağ yanı tekrar yıkanır, yani omuzdan ayağa kadar su dökülür. Böylece sünnete uygun, yani üç kere yıkanmış olur. İki yanı yıkanırken de, üç defa su dökülür.

Hasta, cünüp olarak vefat etmiş olsa da, bir defa yıkanır. Yıkandıktan sonra, abdesti bozan şeyler çıkarsa, tekrar yıkanmaz ve abdest aldırılmaz. Yalnız çıkan şeyler, su dökerek giderilir. Ölüyü yıkarken, niyet etmek sünnettir. Niyetsiz temiz olursa da, farz sakıt olmaz.

Yıkama yerine, yıkayıcılardan başkası girmez. Velisi girebilir.

Zaruret yoksa kokmaması için morga koymak yerine çabuk gömmeli, yolcu gelecek diye bekletmemelidir. Canlıya eziyet veren şey, ölüye de verir. Bunun için, çok soğuk ve çok sıcak suyla yıkanmaz. Zemzemle yıkamak caiz değildir.

Saçları dökülürse, kefeni içine konur; çünkü insanın her parçası muhteremdir, gömülür. Yıkandıktan sonra, teneşir üzerinde bezle kurulanır. Ölünün saçlarını taramak, saç, sakal, bıyık ve tırnaklarını kesmek, Hanefi’de caiz değildir. Su kaçmaması için, ağzına, burnuna ve kulaklarına pamuk koymak caizdir. (Halebî)

Su bulunmadığı zaman, teyemmüm yaptırılıp, namazı kılınır. Sonra su bulunursa, yıkanır; fakat namazı tekrar kılınmaz. Ölü yıkayacak kimsenin, önce gusletmesi müstehabdır. Cünübün ve özürlü kadının yıkaması mekruhtur.

Cenaze yıkanmış su, müstamel su olur. Necis olur. Bunun için, yıkayanların üstüne sıçramaması, peştamal sarınmaları gerekir. [Başka bir kavle göre ise, cenazenin üstünde necaset yoksa necis olmaz.]

• Evliya bir zatın elbisesinden bir parça, kefen içine konulması iyi olur mu? Evet, çok iyi olur.

Muhammed Masum hazretleri buyuruyor ki: “Salihlerin, Velilerin elbisesinden kefen yapmak veya kefen içine, yüzüne, göğsüne koymak faydalıdır.” (1/3)

Âyet-i kerîmeleri, duaları, muhterem isimleri kefene yazmak veya kabre koymak caiz değildir.

• İhtiyaç halinde, kadının cenazesini, erkek yıkayabilir mi? Hayır, yıkayamaz. Yıkayacak kadın bulunamazsa, cenaze baştan ayağa örtülü olarak, akrabası, eline bez sararak, elini örtü altına sokup, teyemmüm yaptırır; çünkü ölünün avreti, dirinin avreti gibidir. Bakması haram olan yere, dokunmak da, haramdır. Bir çocuğa da, öğretilip, yıkatılabilir.
• Cenazeyi, gece gömmek caiz midir? Gündüz defnetmek müstehabsa da, gerektiğinde gece de gömmek caizdir. (S. Ebediyye)
• Kadın ölünce, kocası hanımının yüzüne de mi bakamaz? Yüzüne bakabilir.
• Kadın, ölen kocasının cenazesini yıkayamaz mı? Kadın yıkayabilir.

Kocası ölünce, kadın dört ay on gün iddet bekler. Bu zaman zarfında, onun karısı sayılır. Onun için, kadın kocasını yıkayabilir.

Kadını erkek, erkeği kadın yıkayamaz. Kadın cenazeyi yıkayacak kadın yoksa, erkek, eline bez sarıp, kollarına bakmadan, örtü altından teyemmüm yapar.

Teyemmüm yapan erkek, mahrem akrabasıysa, mesela oğlu annesine veya teyzesine teyemmüm ettiriyorsa, eline bez sarmak gerekmez, çünkü mahrem olan akrabanın kollarına ve yüzüne bakmak ve dokunmak caizdir. Teyemmüm de zaten yüze ve kollara yapılır.

• Ölmek üzere olan hasta, nasıl yatırılır? Ölmek üzere olan bir hasta, sağ yanı üzere yatırılıp, yüzü kıbleye çevrilir. Böyle yatırmak sünnettir. Baş altına bir şey koyarak, ayakları kıbleye doğru, sırtüstü yatırmak da caizdir. Böylece yüzü kıbleye karşı olur. Bunlar güç olursa, kolayına gelecek şekilde yatırmak da caiz olur. Cenaze, sırt üstü veya kolay olan şekilde yatırılır. Kıbleye karşı yatırmak sünnettir.
• Kadınların kabrini, erkeklerin kabrinden, daha derin kazmak gerekir mi? Hayır. Genelde, kadın için olsun, erkek için olsun, kabri derin kazmak iyidir. Derinliğinin, insanın göğsüne kadar, hatta insan boyu kadar olması iyidir. (Cami-ul-fetava)
• Mahremi olmayan bir kadın ölünce, cenazesini kocası kabre koyabilir mi? Yoksa kadınlar mı koymalı? Kadınlar koyamaz. Diğer üç mezhepten birini taklit ederek, kocası, ölen karısını kabre koyabilir. Çünkü kadını, kocasının yıkaması da, diğer üç mezhepte caizdir. Hazret-i Ali, hanımı Hazret-i Fatıma’yı, kendisi kabre koymuştu.
• Cenazede hangi dua okunur? Cenaze için aşağıdaki dua okunur. Bunu bilmeyen, Rabbena âtina veya Rabbenağfirli âyetlerini, dua olarak okuyabilir. Yahut dua niyetiyle, besmelesiz Fatiha-i şerife okumak da olur. Başka dua okumak da caizdir. Sadece, Allahümmağfir-leh dense de olur.

Allahümmağfir li-hayyinâ ve meyyitinâ ve şâhidinâ ve gâibinâ ve zekerinâ ve ünsânâ ve sagîrina ve kebîrinâ. Allahümme men ahyeytehü (ahyeytehâ) minnâ fe ahyihî (ahyihâ) alel-islâmi ve men teveffeytehü (teveffeytehâ) minnâ fe teveffehü (teveffeh) alel-îmâni ve hussa hâzel-meyyiti (hâzihil- meyyitete) bir-revhi ver-râhati vel-mağfireti ver-rıdvâni. Allahümme in kâne (kânet) muhsinen (muhsineten) fezid fî insanihî (ihsânihâ) ve in kâne (kânet) müsîen (müsîeten) fe tecâvez anhü (anhâ) ve lekkıhi (lekkıhâ) emne vel-büşrâ vel-kerâmete vez-zülfâ. Allahümmec’al kabrehü (kabrehâ), ravdaten min riyadil cinâni ve lâ tec’al kabrehü (kabrehâ) hufraten min huferin-nîrâni. Rabbiğfirlî ve li-vâlideyye ve lil-mü’minîne vel-mü’minâti vel-müslimîne vel-müslimâti ve li cemi’ıl müslimîne vel-müslimâti el-ahyâ-i min hüm vel emvâti bi-rahmetike yâ erhamer-râhimîn.

Tercümesi:
Allah’ım! Dirilerimizi, ölülerimizi, hazır olanlarımızı, burada olmayanlarımızı, erkeklerimizi, kadınlarımızı, küçüklerimizi ve büyüklerimizi af ve mağfiret eyle! Ya Rabbi, içimizdeki kimseleri İslâm üzere yaşat, ölenleri iman üzere öldür. Bilhassa bu ölüyü, kolaylığa, rahata erdir! Onu mağfiret et ve ondan razı ol! Allah’ım! Eğer bu ölü, iyilerdense, iyiliğini artır. Kötülerdense, onu affet! Ona emniyet, müjde, ihsan ve yakınlık nasip et! Allah’ım! Onun kabrini Cennet bahçelerinden bir bahçe eyle! Onun kabrini Cehennem çukurlarından bir çukur yapma! Ya Rabbi! Beni, ana babamı, ölü diri bütün müminleri ve müslümanları affet, bi-rahmetike yâ erhamer-râhimîn.

• Cenaze namazında, dördüncü tekbirden sonra bir şey okumadan mı selam verilir? Selam verirken kimlere niyet edilir? Dördüncü tekbirden sonra, dua okumadan, ölüye ve cemaate niyet ederek iki tarafa selam verilir. (Redd-ül-muhtar, Halebî-yi sagir)
• Cenaze namazında her tekbirde elleri kaldırmak gerekir mi? Hayır, sadece ilk tekbirde eller kaldırılır. Diğer üç mezhepte ise, her tekbirde eller kaldırılır. Belh âlimleri de eller her tekbirde kaldırılır demişlerdir. (Halebî)
• Taziye için ölü sahiplerine, (Başınız sağ olsun) demenin, kaza ve kadere aykırı olduğu söyleniyor. Neresi aykırıdır? Şimdi, eski âlimlerin bildirdiği her şeyi kötülemek moda hâline geldi. Bu da kıyamet alametlerindendir. (Başınız sağ olsun) demek, (Ölüyle ölünmez, Allahü teâlâ size ve yakınlarınıza sabır versin) demektir. Sabır tavsiye etmek sünnettir.
• Cenaze namazından sonra nutuk söyler gibi konuşmak veya ölünün yaptığı iyi işleri anlatmak caiz midir? Caiz değildir, bid’attir. İmam-ı Rabbani hazretleri vefat edince, bid’at işlenmesin diye, cenaze namazından sonra hemen kabre koymuşlar ve kabre koyduktan sonra dua okunmuştur.
• Altı toprak dört tarafı betondan yapılmış hazır kabir satıyorlar. İçine lahd kazıp meyyiti defnetmek caiz mi? Evet, caizdir.
• Ölüm hâli yaklaşan hastaya, kelime-i tevhid nasıl telkin edilir? Hastanın durumuna göre La ilahe illallah denebilir, ancak Muhammedün Resulullah da demek iyi olur.
• Ölmeden önce, mezar yeri satın almak caiz mi? Evet, caizdir. Ama o parayı dine hizmette kullanmak daha iyidir. Çünkü hiç kimseyi açıkta bırakmazlar, bir yer bulup defnederler.
• Bir ölü için, iki defa cenaze namazı kılınır mı? Cenaze namazı bir kere kılınır. Birden fazla kılınması mekruh olur. (Mevkufat)
• Kitaplarda, (Cenaze namazının farzı ikidir: Biri dört tekbir, diğeri de ayakta kılmaktır) deniyor. O zaman abdestsiz ve niyetsiz cenaze namazı kılınır mı? Dört tekbirle ayakta kılmak cenaze namazının içindeki farzlardır. Abdest almak ve niyet, namazın dışındaki farzlardandır.

• Cenaze namazına geç kalan ne yapar?

1- Cenaze namazında, imam birinci tekbiri aldıktan sonra gelen, imam ikinci tekbiri alana kadar bekler ve onunla birlikte tekbir alır. İmam cenaze namazını bitirince de, yetişememiş bulunduğu tekbiri, cenaze kaldırılmadan önce alır.
2- İmam, iki veya üç tekbir aldıktan sonra yetişmiş olan da böyle yapar. Yani hemen yetişemediği tekbirleri peş peşe söyler.
3- Cenaze namazına, imam dördüncü tekbiri alırken yetişen kimse, eğer imam selam vermemişse, bu tekbirle, cenaze namazına girer. Sonra, cenaze kaldırılmadan önce, arka arkaya üç defa tekbir alır, dua okumaz. (Hindiyye)

• Cenaze akşama kalmışsa, cenaze namazı akşamdan önce mi sonra mı kılınır?Cenaze akşam vakti hazırlanmışsa, önce akşam namazının farzı, sonra cenaze namazı kılınır. Yani cenaze namazı, akşam namazının sünnetinden önce kılınır. (Hindiyye)
• Tanıdık biri ölse, cenaze namazını kılarken ismini söylemekte mahzur var mıdır? Mahzur yoksa da, ismini söylememek daha uygundur. (Hindiyye)
• Cenazeyi geciktirmemek için gece namazını kılıp gece defnetmek caiz midir? Dört mezhepte de caizdir. (Mizan-ül kübra)
• Ölüleri yıkamak, önceki dinlerde de var mıydı? Evet, ölüleri yıkamak her dinde vardı.

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:

(Âdem aleyhisselam vefat edince melekler Cennetten hanut ve kefen getirip su ve sedir yaprağıyla yıkadılar. Üçüncüsünde kâfur koydular. Üç parça kefenle kefenleyip namazını kıldılar. Lahd yapıp defnettiler. Sonra çocuklarına dönüp, “Ey Âdemoğulları, ölülerinize işte böyle yapın” dediler.) [Fetava-i Fıkhiyye]

• Ana veya babasını öldürenin cenaze namazı kılınır mı? Ana babayı öldürmek küfür değildir, ancak ona ceza olarak, cenaze namazı kılınmaz. (Dürer) Eskiden ana baba katili mahkeme kararıyla öldürülünce bu katilin cenaze namazı kılınmazdı. Günümüzde ise, cenaze namazı kılınır.
• Cenaze kabre konduktan sonra, kerpiç yerine dört parmak kalınlığında beton levhalar konuyor. Çimento fırınlandığı için mekruh olur mu? Mekruh olmaz, çünkü vücuda temas etmiyor ve kabrin içi sayılmıyor.
• Cenazeyi yıkarken, ölünün yüzünün kararması veya nurlanması gibi görülen hâlleri başkalarına söylemek uygun mudur? Cenaze yıkayanın, ölünün yüzünün nurlanması, güzel bir koku hâsıl olması ve benzerleri gibi, gördüğü güzel şeyleri, diğer insanlara söylemesi müstehabdır, yani iyi olur. Fakat yüzünün kararması, kötü koku hâsıl olması, şeklinin ve organlarının bozulması gibi kötü hâller görürse, bunları söylemesi caiz olmaz. (Cevheret-ün-neyyire – Fetava-i Hindiyye)
• Ölü Tıraş edilir mi? Ölünün saçı, sakalı taranmaz, tırnakları kesilmez, etek ve koltuk tıraşı yapılmaz. Bıyığı kısaltılmaz. O hâliyle gömülür. (Fetava-i Hindiyye)
• Ölünün eline, saçına kına yakmak caiz midir? Erkeklere mekruh, kadınlara caizdir.
• Beş aylık çocuğun kabri de, büyük insan kabri gibi derin mi olmalıdır? Evet, büyük insan kabri gibi derin olması iyidir.
• Bir cenaze defnetmek için gidildiğinde, başka kabir ziyaret edilebilir mi?Mezarlığa gidilince, başka kabirler de ziyaret edilebilir, Fâtiha ve Kur’an okunabilir.
• Ölen kadını yıkayacak bir hanım yoksa, erkek akrabası yıkayabilir mi? Kadın bulunmadığı zaman, kadını erkek yıkayamaz. Cenaze baştan ayağa örtülü olarak akrabası, eline bez sararak, elini örtü altına sokup, teyemmüm yaptırır. Akrabası yoksa başkası da böyle teyemmüm ettirebilir. Çünkü ölünün avreti, dirinin avreti gibidir. Bakması haram olan yere dokunmak da haramdır. Eğer varsa bir çocuğa öğretilip yıkatılır. (S. Ebediyye)

Bir hadis-i şerif meali şöyledir:”Erkekler arasında ölen bir kadının yanında başka hiç kadın yoksa, su yokmuş gibi teyemmümle defnedilir.” [Beyhekî]

• Kabrin üstüne çiçek dikmenin faydası olur mu? Elbette, olur.

Resulullah efendimiz “sallallahü aleyhi ve sellem”, iki kabrin yanına geldi. Her iki kabirdeki ölünün, azapta olduğunu anladı. Bir hurma dalını ikiye ayırıp, yarısını bir kabrin, diğer yarısını da öteki kabrin üzerine dikti. (Bunlar yeşil kaldıkça, azapları hafifler) buyurdu. (Buhârî, Müslim)

Allahü teâlâ, yeşil otların bereketiyle kabirdeki azabı hafifletmektedir. İslam mezarlıklarına servi ağaçları dikilmesi bundan ileri gelmektedir. (Kıyamet ve Âhiret)

• Mezarlıkta abdest bozmak caiz midir? Tahrimen mekruhtur. Mezarlıkta abdest bozmanın mekruh olması ölülere eziyet verdiği içindir. Dirilere eziyet veren şey, ölülere de eziyet verir. (Redd-ül Muhtar)
• Eski veya yeni bir kabrin üstüne oturmak veya ihtiyaç hâlinde idrar yapmak günah mıdır? Kabrin üzerine oturmak, bevletmek mekruhtur. (Hindiyye)
• Kabirde Kur’an sessiz mi okunur? Evet, sessiz okunur. Fetava-yı Hindiyye kitabında diyor ki: Kabristanda, Kur’an-ı kerimi açıktan okumak mekruhtur. Fakat Mülk sûresi yüksek sesle okunabilir. Meyyitin Kur’an-ı kerim sesini duyarak rahatlamasını niyet eden kimse, her sûreyi yüksek sesle okur. Böyle niyet etmeyen kimse, yavaş okur. (S. Ebediyye)
• Kabir ziyaretinde, hangi sûreler okunur? Kabir ziyaretinde 11 İhlâs, bir Fâtiha okunup sevabı ölülere bağışlanırsa, ölülerin ve okuyanın günahları affolur. Başka sûreler de okunur. Mesela, Mülk sûresini okumak da çok iyidir. İmam-ı Ahmed bin Hanbel hazretleri, (Kabristana girince, Fâtiha, Felak, Nas ve İhlâs sûrelerini okuyup, sevabı ölülere gönderilirse, hepsine vâsıl olur) buyurdu.
• Ölü, kabre konurken hangi duayı okumalıdır? Ölü kabre konurken, (Bismillahi ve billahi ve alâ milleti Resûlillâh) duası okunursa, Allahü teâlâ o kabirdekinin kırk yıllık azabını kaldırır. (Şir’a)
• Müslüman veya kâfir olduğu bilinmeyen bir ölü bulunsa, namazını kılmak gerekir mi? İslam alameti varsa, yıkanır ve namazı kılınır. İslam alameti, sünnet olmak, sakal boyamak ve kasık tıraş etmektir. Bugün, bunların üçü de İslam alameti olmaktan çıkmıştır. İslam alameti yoksa, İslam memleketinde ise, Müslüman kabul edilerek namazı kılınır. (S. Ebediyye)